محققان دانشگاه ایالتی واشنگتن بر این باورند که ما در بررسی‌های خود به نقش دریاچه‌ها و آب‌انبار‌ها در تولید گاز‌های گلخانه‌ای توجه کمی داشته‌ایم. این مخازن آبی، سالانه یک گیگاتن کربن‌ دی‌اکسید تولید می‌کنند که معادل ۱.۳ درصد کل گاز‌های گلخانه‌ای تولید شده توسط بشر است. در واقع این میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از کل گازهای گلخانه‌ای تولید شده در کانادا بیشتر است.

محققان دانشگاه ایالتی واشنگتن تحقیقی در این مورد انجام داده‌اند که در ژورنال بایوساینس (BioScience) به انتشار رسیده است. آنها می‌گویند، ذخایر آبی به شکل دریاچه‌های طبیعی و مصنوعی یکی از منابع مهم تولید متان به شمار می‌روند. متان یک گاز گلخانه‌ای است که در طول یک قرن تا ۳۴ برابر بیشتر از کربن‌ دی‌اکسید اثرات مخرب‌ بر طبیعت به جای می‌گذارد. این میزان تولید گاز متان با میزان تولید آن توسط شالیزار‌ها یا سوزاندن زیست توده‌ها (biomass) قابل مقایسه است؛ با این تفاوت که دو مورد آخر توسط کارگروه بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) به عنوان منشاء انتشار گازهای گلخانه‌ای شناخته ‌شده‌ است.

جان هریسون (John Harrison) یکی از نویسندگان مقاله‌ و دانشیار دانشکده‌ی محیط زیست ونکوور، ماه پیش در یک نشست در مینسک بلاروس شرکت کرد تا در مورد گنجاندن ذخایر آبی در فهرست منابع تولید گازهای گلخانه‌ای بحث و تبادل نظر کند. این فهرست که بر طبق آن کشورهای عضو کارگروه یاد شده، منابع تولید گازهای گلخانه‌ای خود را گزارش می‌کنند، در نشست IPCC در سال ۲۰۱۹ مجددا بروزرسانی خواهد شد.

متان ۸۰ درصد گازها را تشکیل می‌دهد

بریجیت دیمر (Bridget Deemer) محقق و نویسنده‌ی اصلی مقاله می‌گوید:

ما به نوعی این احساس را داشتیم که متان نقش مهمی داشته باشد؛ اما نه تا این حد. ۸۰ درصد تاثیر مخرب مربوط به گازهای گلخانه‌ای منتشر شده از منابع آبی، ناشی از متان است. این عدد قابل توجهی است.

هریسون می‌گوید که تحلیل‌های مجله‌ی بایوساینس که خود بر مبنای تحقیقات دیگری صورت گرفته، بزرگترین و قابل اعتمادترین منبع برای بررسی ارتباط گازهای گلخانه‌ای و منابع آبی است. وی در این باره می‌گوید:

این مجله نه تنها بیشترین تحقیقات را شامل می‌شود، بلکه این تحقیقات در مورد گازهای گلخانه‌ای دیگری نیز انجام شده است.

او باور دارد که این منابع آبی، ۲۵ درصد بیشتر از آن مقداری که قبلا تصور می‌شد متان آزاد می‌کنند. اگرچه این منابع آبی کارکردهای گوناگونی نظیر تولید برق، کنترل سیل، جابجایی و استفاده به عنوان منبع آب آشامیدنی دارند، اما محققان بر این عقیده‌اند که منابع آبی، اکوسیستم رودخانه‌ها و به تبع آن ماهی‌ها و موجودات زنده‌ی دیگر را نیز تحت تاثیر قرار داده‌اند. البته محققان اخیرا شروع به مطالعه در مورد تاثیر منابع آبی بر روی گازهای گلخانه‌ای کرده‌اند. هریسون و همکاران او بر این باورند:

اگرچه منابع آبی به عنوان منبع سبز انرژی و خالی از کربن شناخته شده‌اند، اما اخیرا نقش آنها در تولید گازهای گلخانه‌ای مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.

گازهای منتشر شده از ارگان‌های در حال تجزیه

برخلاف موجودات معمولی که در آب زندگی می‌کنند، منابع آبی مورد بحث اغلب شامل تعداد زیادی از اجسام ارگانیک است که درنتیجه‌ی تجزیه آنها، گازهای کربن ‌دی‌اکسید، متان و اکسید‌ نیتروژن تولید می‌‌شود. همچنین مقادیر قابل توجی از اجسام ارگانیک و نیتروژن و فسفر توسط رودخانه‌ها وارد این منابع می‌شود و تولید گازهای گلخانه‌ای را بیشتر می‌کند.

در سال ۲۰۰۰، ژورنال بایوساینس یکی از اولین مقالات دراین حوزه را منتشر کرد. در آن مقاله ادعا شده بود که منابع آبی مثل دریاچه‌های طبیعی و مصنوعی مسئول تولید مقدار قابل توجهی از گازهای گلخانه‌ای هستند. از آن زمان میزان تحقیقات در مورد منابع آبی و گازهای گلخانه‌ای ۹ برابر شده است. تحقیقات ابتدایی، بیشتر منابع آبی پشت سدها را مورد بررسی قرار داده بودند، اما تحقیقات جدیدتر به سراغ ذخایری که برای اهداف دیگری ایجاد شده بودند نیز رفته‌اند. این اهداف شامل آبیاری، کنترل سیل، ذخیره‌ی آب و جابه‌جایی هستند.

محققان دانشگاه ایالتی واشنگتن اولین کسانی هستند که درمورد تولید و انتشار گاز متان در منابع آبی تحقیق کرده‌اند. تحقیقات قبلی نشان می‌دهند، منابع آبی جوانی که در مناطق حاره‌ای قرار دارند، گاز متان بیشتری نسبت به منابع آبی قدیمی‌تر و شمالی‌تر تولید می‌کنند. اما تحقیق جدید نشان می‌دهد، هرچه منبع از لحاظ بیولوژیک فعال‌تر و غنی‌تر باشد گاز متان بیشتری تولید کرده و اثر گلخانه‌ای آن نیز بیشتر است.

گزارش نویسندگان این مقاله حاکی از آن است که انتشار گاز متان از منابع آبی بیشتر از میزانی است که قبلا تصور می‌شد. این بدین معنی است که اثر خالص منابع آبی بر روی گازهای گلخانه‌ای اتمسفریک بیشتر از چیزی است که قبلا به آن دست یافته بودند. همچنین در این گزارش اشاره شده که احداث منابع آبی جدید در سراسر جهان در دهه‌های آتی بیشتر خواهد شد.

جامع‌ترین تحقیق در مورد انتشار گازهای گلخانه‌ای از منابع آبی

دیمر (Deemer) در این باره گفته است:

آگاهی در مورد اهمیت انتشار گاز متان از منابع آبی و دریاچه‌ها بیشتر شده است. این تحقیق همه‌ی داشته‌های ما در مورد بزرگی و اهمیت تاثیر گاز متان و گازهای گلخانه‌ای دیگر یعنی کربن‌دی‌اکسید و اکسید نیتروژن را به نوعی یکپارچه می‌کند.

نتیجه‌ این است که مقاله‌ی جدید علاوه بر آنکه بزرگ‌ترین تحقیق بر روی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا به امروز به شمار می‌رود، همچنین اولین تحقیقی است که روند تولید و انتشار سه نوع گاز گلخانه‌ای متان، ‌کربن دی‌اکسید و اکسید نیتروژن را که از منابع آبی نشأت می‌گیرند، بررسی کرده است.