قرار است اپل روز سه‌شنبه مراسمی در یکی از دبیرستان‌های شیکاگو برگزار کند. اهالی کوپرتینو احتمالا در این مراسم از آیپدهای جدید پرده‌برداری می‌کنند و سعی خواهند کرد آن‌ها را ابزارهایی در خور حوزه‌ی آموزش جلوه دهند. اما در این بازار، اپل با مشکل بزرگی روبه‌رو است که «گوگل» نام دارد.

نبرد پلتفرم اپل و گوگل در مدارس ابتدایی و دبیرستان‌ها، نبردی برای آینده‌ی این دو پلتفرم است. اپل از ابتدا در بازار ابزارهای آموزشی قدرتمند بوده و تاریخچه‌ی این حضورِ قدرتمند، به درازای تمامی تاریخ این شرکت است. هنوز هم می‌توان به یاد داشت که رایانه‌های Apple IIc در مدارس مورد استفاده قرار می‌گرفتند؛ اکنون نیز وقتی به آیفون، آیپد و مک فکر کنید، جای پای محکم اپل را در این بازار مشاهده می‌کنید.

اما تغییرات ایجادشده در عرصه‌ی آموزش، موجب گرایش بیشتر به سمت گوگل و مایکروسافت شده است. به‌عبارتی، اپل می‌تواند هرگونه سخت‌افزار مورد نظر خود را ارائه دهد؛ ولی احتمالا از این سخت‌افزار برای اجرای مجموعه‌هایی همچون G Suite (مجموعه ابزارهای ابری گوگل همچون Google Docs، Google Drive و...)، Google Classroom (ابزاری برای انجام امور آموزشی نظیر بررسی تکالیف، اعلام نتایج آزمون‌ها و...) و نسخه‌های آموزش‌محور آفیس ۳۶۵ استفاده خواهد شد. در برخی موارد، رویکرد اپلیکیشن‌محور اپل می‌تواند در مدارس نیز موفق ظاهر شود؛ اما هزینه‌ی پایین کروم‌بوک‌های گوگل و مجموعه‌ی G Suite جایی چندانی برای رقابت باقی نمی‌گذارد.

در دنیای آموزشیِ گوگل، هر دانش‌آموز می‌تواند با پرداخت ۴۰ دلار در سال کروم‌بوک اختصاصی خود را داشته باشد؛ همچنین امکان تعویض این کروم‌بوک‌ها پس از سه سال یا در زمانی که بسیار فرسوده شده‌اند وجود دارد. اپل مجبور خواهد بود در چنین شرایطی به رقابت بپردازد؛ اما در چنین دنیایی، ساخته‌های اپل ناگهان به‌عنوان ابزارهایی لوکس و غیر ضروری دیده خواهند شد.

مایکروسافت نیز در عرصه‌ی آموزش از جای پای محکمی دارد و موقعیت خود را مدیون مجموعه‌ی آفیس و ابزارهای تبدیل‌شونده‌ی خود است. در هر شرایطی، اپلیکیشن اکسل و دیگر ابزارهای مجموعه‌ی آفیس مایکروسافت در حوزه‌ی آموزش نقش خواهند داشت. با اضافه کردن نقش آفیس به موارد گفته‌شده در پاراگراف‌های پیشین، شاید اپل اکنون عرصه‌ی آموزش را به رقبا واگذار کرده باشد. طبق ادعای مؤسسه‌ی تحقیقاتی FutureSource، سهم گوگل در حوزه‌ی آموزش به حدود ۵۸ درصد می‌رسد؛ طبق اعلام این مؤسسه‌:

در سطح سیستم‌های عامل، کروم‌بوک‌ها در حال افزایش سهم خود از بازار هستند و سهمشان در سال۲۰۱۶ به ۵۸ درصد رسیده که بیشتر از سهم ۵۰ درصدی آن‌ها در سال ۲۰۱۵ است. ترکیب قدرتمند دستگاه‌های ارزان‌قیمت، ابزارهای کاربردی مجموعه‌ی G-Suite، یک‌پارچه‌سازی آسان با پلتفرم‌ها و ابزارهای سوم‌شخص، مدیریت و نشر مطالب از طریق مجموعه‌ی Google Classroom و مدیریت آسان ابزارها، باعث شده‌اند کروم‌بوک‌ها به ابزارهایی فوق‌العاده محبوب در میان آموزگاران و مسئولان خرید IT تبدیل شوند. اوج‌گیری کروم‌بوک‌ها موجب شکل‌گیری استانداردهای قیمت‌گذاری جدیدی در صنعت [فناوری اطلاعات] شده؛ به‌گونه‌ای که هزینه‌ی برخی پروژه‌ها تنها ۱۲۰ دلار است.

نفوذ سیستم‌عامل‌ها در مقاطع ابتدایی و دبیرستان در ایالات متحده و جهان

در سومین سه‌ماهه‌ی سال ۲۰۱۷، بر اساس گزارش FutureSource، سهم کروم او‌اس (Chrome OS) در حال نزدیک شدن به ۶۰ درصد بود؛ پس جایگاه اپل کجا است؟

شاید جواب خود را در رویداد آموزشی اپل در شیکاگو پیدا کنیم. اما شرایط برای اپل سخت است؛ چرا که گوگل در این حوزه تاج پادشاهی را بر سر دارد و در حال پیشرفت است. فعالیت در حوزه‌ی آموزش حول محور قیمت‌گذاری‌ رقابتی و ارائه‌ی ابزارهای کاربردی می‌چرخد. همچنین باید یادآور شویم که در وب‌سایت اختصاصی گوگل، برای مقاطع ابتدایی و دبیرستان از مسائلی نظیر آماده‌سازی ابزارهای فناوری اطلاعات و امنیت‌ آن‌ها، صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها و مدیریت و سخت‌افزارهای ارزان‌قیمت سخن به میان آمده است.

در مقابل، اپل از اپلیکیشن‌های آیپد جهت کلاس‌های درس، خلاقیت و کدنویسی سخن به میان آورده است و قیمت‌گذاری در اولویت‌ اهالی کوپرتینو نیست. درون‌مایه‌ی فعالیت‌های آموزشی مایکروسافت نیز مشابه اپل است؛ اما ردموندی‌ها روی قیمت‌گذاری رقابتی سخت‌افزار و مدیریت نیز متمرکز هستند.

اگر دیدگاه‌های اهالی دنیای آموزش را مد نظر قرار دهیم، گوگل هم‌اکنون برنده‌ی بازی است. برای مثال، فرزند نویسنده‌ی مطلب پیش رو در مقطع دبیرستان به تحصیل می‌پردازد. وی از کروم‌بوک، مجموعه‌ی G Suite و مجموعه‌ی مدیریت آموزشی Google Classroom استفاده می‌کند. تنها برای یکی از کلاس‌های او، از ابزار مدیریت آموزشی Canvas استفاده می‌شود (Canvas یک ابزار مدیریت آموزشی است که به‌عنوان رقیب مجموعه‌ی مدیریت آموزشی Blackboard شناخته می‌شود). اما از دید این دانش آموز، Canvas بیش از حد پیچیده است و با Google Classroom نیز کارها انجام می‌شود. تنها ناراحتی او از ابزارهای گوگل این است که کروم‌بوک‌ها می‌توانستند زیباتر باشند؛ همچنین از نظر او کروم‌بوک‌ها از جنبه‌های مختلفی محدود شده‌اند که چندان منطقی به‌ نظر نمی‌رسد؛ هرچند نظر تیم فناوری اطلاعات مدرسه متفاوت است.

مجموعه‌ی مدیریت آموزشی Google Classroom

نکته‌ی دیگر این است که Google Classroom از دید برخی افراد به‌عنوان یک مجموعه‌ی مدیریت آموزشی دیده می‌شود. ابزار Education Teams که توسط مایکروسافت ارائه می‌شود نیز یکی از رقبای Google Classroom است. مؤسسه‌ی تحقیقاتی گارتنر اخیرا در یکی از بررسی‌های تحقیقاتی خود اعلام کرد:

مجموعه‌های مدیریت آموزشی ساده (و معمولا مجانی) مانند Google Classroom، برخی از کاربردهای مجموعه‌های مدیریت آموزشی را ارائه می‌دهند؛ اما از تمام توانایی‌های یک محصول سازمانی تمام‌عیار بی‌بهره هستند. لیکن برخی از مدارس (امکانات) این مجموعه‌ها را کافی قلمداد می‌کنند؛ حتی اگر برای مدت محدودی ارائه شوند. این مسئله باعث وارد آمدن فشار مضاعف بر بازار مجموعه‌های مدیریت آموزشی سازمانی خواهد شد. (توسعه‌دهندگان مجموعه‌های سازمانی) باید مطمئن شوند که مشتریان از اهمیت امکانات اضافه‌ی این مجموعه‌ها آگاه هستند.

در حوزه‌ی تحصیلات تکمیلی، شاهد حضور تعداد بیشتری از شرکت‌های حوزه‌ی فناوری خواهیم بود. مجموعه‌هایی مانند G Suite، Canvas، Blackboard، Adobe Creative Cloud، Box و برخی دیگر از اپلیکیشن‌ها در این حوزه مورد پشتیبانی قرار می‌گیرند. اما کلام آخر این است: بازار آموزش بر حوزه‌ی نرم‌افزار تمرکز دارد: اما توجه اپل از گذشته بر محصولات سخت‌افزاری معطوف بوده است.