وقتي زمين مي‌لرزد

 زمين‌لرزه، به خاطر حركت دائمي صفحات زمين ساختي يا تكتونيك ايجاد مي​شود. در اثر حركت، اين صفحات با هم برخورد كرده، روي هم مي‌لغزند يا در بعضي موارد يكي از صفحات روي صفحه ديگر قرار مي‌گيرد.در نتيجه اين حركت‌ها در پوسته زمين هيچ‌گونه علائم ظاهري ديده نمي‌شود، بلكه اين انرژي آزادشده در نتيجه جابه‌جايي صفحات زمين‌ساختي است كه گاهي بسيار فراتر از آستانه مقاومت سنگ‌هاي تشكيل‌دهنده پوسته زمين است و منجر به ايجاد تغييراتي اساسي در ساختار سنگ‌هاي تشكيل‌دهنده پوسته زمين مي‌شود. در چنين شرايطي، انرژي ايجادشده در مناطقي از پوسته زمين ـ كه در مقايسه ضعيف‌تر و سست‌تر است ـ آزاد خواهد شد. انرژي آزادشده منجر به حركت ناگهاني زمين و در نتيجه وقوع زمين‌لرزه مي‌شود. پيش‌لرزه‌ها، لرزش‌ها و تكان‌هاي بسيار خفيفي هستند كه روزها يا حتي سال‌ها قبل از وقوع يك زمين‌لرزه اتفاق مي‌افتند. گاهي پيش‌لرزه‌ها به قدري شديد است كه مي‌تواند يك اتومبيل پارك‌شده را از جاي خود حركت دهد. پس‌لرزه‌ها به مجموعه حركت‌هاي ارتعاشي داخل زمين اطلاق مي‌شود كه پس از وقوع زلزله اتفاق مي‌افتد. گاهي پس‌لرزه مي‌تواند مخرب‌تر از زمين‌لرزه اصلي باشد. معمولا همه‌ساله بيش از 49 هزار زمين‌لرزه 3 تا 9‌/‌3 ريشتري در سطح زمين ثبت مي‌شود و در حالي كه اغلب وقوع يك زمين‌لرزه با شدت 8 ريشتر يا بالاتر را در سطح دنيا شاهد خواهيم بود. شايد برايتان جالب باشد بدانيد هر 30 ثانيه يكبار لرزش خفيفي در سطح پوسته زمين اتفاق مي‌افتد كه اغلب، شدت آن كمتر از 3 ريشتر است. زمين‌لرزه اصلي معمولا فقط چند ثانيه به طول مي‌انجامد كه پس از آن، عوارض ناشي از وقوع زلزله در نزديكي مركز زلزله نمايان خواهد شد. كانون زلزله كه مبدا وقوع تغييرات ساختاري در پوسته زمين است، مي‌تواند در عمق 700 كيلومتري از سطح زمين واقع شده باشد. از تجمع نيروي ذخيره‌شده بين صفحات زمين‌ساختي، چين‌خوردگي‌هايي در اعماق پوسته زمين ايجاد مي‌شود كه در اثر وقوع زمين‌لرزه، بخشي از اين انرژي در سطح زمين آزاد مي‌شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گسل‌ها معمولا در امتداد يك خط مستقيم قرار نمي‌گيرند، بلكه خميده مي‌شوند و اين بي‌نظمي‌ها موجب برخورد صفحات زمين‌ساختي مي‌شود كه در نهايت به وقوع زمين‌لرزه منجر خواهد شد. امواج زمين‌لرزه نيروي ايجادشده در اثر زلزله را به صورت حركات رفت و برگشت به مناطقي كه در فاصله‌اي نسبتا بيشتر از مركز وقوع زمين‌لرزه قرار گرفته‌، منتقل مي‌كند. هرچه فاصله اين امواج از كانون زلزله بيشتر باشد، شدت آن به مراتب كمتر است. اطراف بستر رودخانه نيز به موجب حركت صفحات زمين‌ساختي در امتداد خط گسل خطوط منحني ايجاد مي‌شود. در نخستين مرحله از تغييراتي كه در زمين اتفاق افتاده و منجر به وقوع زمين‌لرزه مي‌شود، بر اثر آزادشدن نيروي كششي در فاصله صفحات زمين‌ساختي، اين صفحات در جهت‌هاي مختلف به حركت در مي‌آيند و روي هم مي‌لغزند. در نقطه مشخصي در امتداد خط گسل به هم برخورد كرده و نيروي ايجادشده افزايش مي‌يابد. حتي زماني كه صفحات حركت ندارند نيز نيروي جابه‌جايي همچنان فعال است و در نتيجه نيروي بين اين صفحات بمرور بيشتر و بيشتر مي‌شود. اگر اين نيرو بيشتر از نيروي مقاومت سنگ باشد، سنگ شكسته و ناگهان جابه‌جا مي‌شود و زمين مي‌لرزد.





تاريخ : شنبه 6 آبان 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |