در پروازهای کوتاه مدت کلاس‌های پروازی از اهمیت چندانی برخوردار نیستند، ولی در پروازهای طولانی مدت امکانات رفاهی هواپیما در راحتی سفر نقش موثری دارند. از این‌رو، بلیط‌های هواپیما براساس نوع و کیفیت امکانات دارای به سه دسته اکونومی، فرست و بیزینس کلاس تقسیم می‌شوند.

اگر قصد خرید بلیط هواپیما از شرکت‌های هواپیمایی داخلی و خارجی با هر نوع کلاس پروازی را دارید، با استفاده از کجارو می‌توانید قیمت بلیط‌ها را مقایسه کرده و بلیط خود را با بهترین قیمت از فروشنده‌های معتبر تهیه کنید.

فرست کلاس (First Class) یا درجه یک

معرفی

فرست کلاس یکی از طبقه‌بندی‌های انواع پرواز در ایرلاین‌های مسافربری است که لوکس‌تر از کلاس‌های پروازی بیزینس کلاس (تجاری)، پرمیوم اکونومی و کلاس اکونومی (اقتصادی) است. در هواپیماهای مسافربری، فرست کلاس به تعداد محدودی صندلی (که به ندرت بیشتر از ۲۰ صندلی می‌شود) یا کابینی که جلوی هواپیما قرار دارد، اطلاق می‌شود؛ این کابین فضای بیشتری دارد، راحت‌تر است و خدمات بیشتری در آن ارائه می‌شود، ضمن اینکه از حریم خصوصی بیشتری برخوردار است. در مجموع، فرست کلاس بالاترین کلاس پروازی است گرچه برخی از ایرلاین‌ها کلاس‌های پروازی جدیدی، بالاتر از این کلاس، معرفی کرده‌اند. در هواپیماهای ملخ‌دار، کابین فرست کلاس در پشت هواپیما و دور از منبع صدا قرار دارد.

صندلی‌ها

صندلی‌های فرست کلاس، صندلی‌های تاشو و بزرگی هستند، که فضای جلوی پا یا لگ‌روم (legroom) و عرض بیشتری دارند. این فضا با هدف امکان استفاده از کامپیوتر، تلویزیون و صندلی‌های کاملا تاشو طراحی شده است. حریم خصوصی این صندلی‌ها با پارتیشن‌هایی از یکدیگر مجزا شده‌اند. فاصله‌ی بین دو صندلی در صندلی‌های فرست کلاس بین‌المللی معمولا بین ۱۴۷ تا ۲۳۹ سانتی‌متر و عرض آن‌ها بین ۴۸ تا ۸۹ سانتی‌متر است. در پرواز‌های داخلی، فاصله‌ی بین دو صندلی بین ۸۶ تا ۱۷۳ سانتی‌متر و عرض‌ آن‌ها بین ۴۶ تا ۵۶ سانتی‌متر است. در واقع، افراد بلندقد در چنین شرایطی، راحتی کمتری دارند. مسافران فرست ‌کلاس حداقل یک سرویس بهداشتی اختصاصی دارند. در هواپیماهای بزرگ بیش از یک سرویس برای مسافران فرست کلاس وجود دارد.

خدمات

مسافران تجاری و اقتصادی معمولا اجازه ندارند وارد کابین فرست کلاس شوند. همچنین، مسافران فرست کلاس معمولا سرگرمی‌های صوتی و تصویری در صورت درخواست (AVOD) ارائه می‌شود. البته گاهی اوقات فیلم‌های معمولی، برنامه‌های تلویزیونی و بازی‌های تعاملی در نمایشگرهای بزرگ و متوسط پشت صندلی‌ها و نصب شده بر دسته‌ی صندلی‌ها نمایش داده می‌شوند. در پروازهای طولانی‌مدت هواپیمایی‌های برتر، یک صندلی فرست کلاس ممکن است امکاناتی در حد یک هتل پنج ستاره داشته باشد.

از دهه‌ی ۱۹۹۰، روندی در ایرلاین‌ها مشاهده شد که در طی آن، شرکت‌های هواپیمایی، بخش فرست کلاس را به منظور ارتقا کلاس تجاری یا بیزینس کلاس، حذف کردند. در این راستا، امکاناتی مانند صندلی تخت‌خواب‌شو به کلاس‌های تجاری جدید اضافه شد که قبلا در انحصار فرست کلاس بود. همچنین، فاصله‌ی میان امکانات رفاهی این دو کلاس پروازی به قدری کم شد که فرست کلاس تقریبا منسوخ شد.

علاوه بر این، به‌دنبال بحران اقتصادی اواخر دهه‌ی ۲۰۰۰ میلادی، ایرلاین‌ها صندلی‌های فرست کلاس را حذف کردند یا در هواپیماها نصب نکردند. از این به بعد، کلاس تجاری به گران‌ترین صندلی‌‌های چنین هواپیماهایی تبدیل شد. با این حال برخی از ایرلاین‌ها مانند گارودا ایندونزیا (Garuda Indonesia) تصمیم گرفتند تا بخش صندلی‌های فرست کلاس را با هواپیماهای جدید دوباره ارائه کنند.

به‌تازگی، با گران‌تر شدن و مجلل‌تر شدن صندلی‌های کلاس تجاری، برخی از ایرلاین‌ها بخش فرست کلاس خود را به شکل سوئیت طراحی کرده‌اند. برای مثال، هواپیمایی سنگاپور، برترین کلاس خود را در هواپیماهای A380 در قالب سوئیت عرضه می‌کند. در این سوئیت‌‌ها تخت‌خواب دو متری از صندلی جدا است. پنجره‌ها روی در تعبیه شده‌اند و پرده‌های جداکننده، حریم خصوصی بیشتری برای مسافران فراهم می‌کنند. سوئیت‌هایی که در مرکز قرار گرفته‌اند می‌توانند با کشیدن پرده‌ی جداکننده به سوئیت دوتخته تبدیل شوند.

سایر ایرلاین‌هایی که هواپیمای A380 دارند از جمله هواپیمایی امارات، صندلی‌های فرست کلاس را در قالب سوئیت و با امکانات تقریبا مشابهی دارند، با این تفاوت که در این هواپیمایی، صندلی و تخت‌خواب ادغام شده و با فشار یک دکمه از صندلی به تخت و بالعکس تبدیل می‌شود. 

هواپیمایی اتحاد، در دسامبر ۲۰۱۴، یک سوئیت سه اتاقه تحت عنوان «رزیدنس» را معرفی کرد که به ایرباس‌های A380 ناوگان این هواپیمایی اضافه شد.

مزایای فرودگاهی فرست کلاس

مسافران فرست‌کلاس معمولا در فرودگاه، بخش‌های مجزایی برای بازرسی‌های امنیتی و بار دارند. برخی از ایرلاین‌ها، ترمینال‌های خصوصی برای مسافران فرست کلاس بین‌المللی در نظر می‌گیرند. با اینکه این مسافران به سالن استراحت دسترسی دارند، اما برخی ایرلاین‌ها برای مسافران کلاس تجاری و فرست کلاس، سالن استراحت جداگانه در نظر می‌گیرند؛ سالن مخصوص فرست کلاس مجلل‌تر است و امکانات بیشتری دارد. این مسافران گاهی‌ اوقات مسیر ویژه‌ای نیز برای ورود به هواپیما دارند.

بهترین نوشیدنی‌ها و غذاها برای این مسافران سرو می‌شوند. مسافران می‌توانند بین انواع دسر، پیش‌غذا و نوشیدنی انتخاب کنند. غذاها توسط سرآشپزهای حرفه‌ای تهیه و تزیین می‌شوند.

نام دقیق فرست کلاس ممکن است در هواپیمایی‌های مختلف متفاوت باشد. بسیاری از ایرلاین‌ها بالاترین درجه از خدمات برای پروازهای بین‌المللی خود را فرست کلاس نام‌گذاری می‌کنند، اما برخی ایرلاین‌ها تلاش می‌کنند تا از رقبا متمایز باشند. برای مثال، برترین خدمات پروازی در برخی از هواپیمایی‌های دیگر این گونه نام‌گذاری شده‌اند:

• ایرایندیا (Air India)، کلاس مهاراجه
• تای ایرویز اینترنشنال (Thai Airways)، رویال فرست
• آسیانا ایرلاینز (Asiana Airlines)، فرست سوئیت کلاس

بیزینس کلاس (Business Class) یا درجه‌ تجاری

معرفی

درجه‌ی تجاری یکی دیگر از انواع بلیط سفر است که در خطوط هوایی تجاری و خطوط ریلی ارائه می‌شود. در صنعت هواپیمایی، این کلاس در واقع سطح متوسطی از خدمات را ارائه می‌کند و بین دو کلاس فرست کلاس و اقتصادی قرار می‌گیرد. اما در حال حاضر بسیاری از ایرلاین‌ها، کلاس تجاری را به‌عنوان بالاترین سطح از خدمات ارائه می‌دهند و صندلی‌های فرست کلاس را حذف کرده‌اند. وجه تمایز کلاس تجاری از سایر کلاس‌ها، در کیفیت صندلی‌ها، غذاها و نوشیدنی‌ها، خدمات داخل فرودگاه و سایر امکانات است.

در پروازهای دوربرد، کلاس تجاری تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای با کلاس اقتصادی دارد و در پروازهای داخلی یا منطقه‌ای این تفاوت چندان مشهود نیست و کلاس تجاری مزایای اندکی نسبت به کلاس اقتصادی دارد. برای مثال، مسافران فرست کلاس، غذاها و نوشیدنی‌های کلاس تجاری کیفیت بسیار بالاتری نسبت به کلاس اقتصادی دارند. مسافران کلاس اقتصادی معمولا اجازه ندارند وارد کابین کلاس تجاری شوند، در حالی که مسافران فرست کلاس این اجازه را دارند.

صندلی‌ها

صندلی‌های کلاس تجاری در پروازهای طولانی‌مدت تفاوت قابل ملاحظه‌ای با کلاس اقتصادی دارد. بسیاری از ایرلاین‌ها  صندلی‌های تخت‌خواب‌شو را در کلاس تجاری نصب کرده‌اند که پیش از این فقط در فرست ‌کلاس‌های بین‌المللی ارائه می‌شد. امروزه صندلی‌های بیزینس کلاس در پرواز‌های طولانی‌مدت سه مدل اصلی دارند:

صندلی‌های کاملا تاشو، که به سطح مسطحی موازی با کف هواپیما تبدیل می‌شوند. بسیاری از ایرلاین‌ها این صندلی‌ها را در فرست کلاس‌های بین‌المللی نیز ارائه می‌دهند. بریتیش ایرویز (British Airways) که در سال ۱۹۹۵ این صندلی‌ها را در فرست کلاس معرفی کرد، جزو اولین ایرلاین‌هایی بود که آن‌ها را در کلاس تجاری نیز ارائه داد.

دسته‌ی دوم، صندلی‌های تاشوی زاویه‌دار هستند که ۱۷۰ درجه باز می‌شوند و تخت تقریبا مسطحی برای خواب ایجاد می‌کنند اما از آنجایی که کاملا باز نمی‌شوند و موازی سطح هواپیما قرار نمی‌گیرند، نسبت به یک تخت، راحتی کمتری دارند. فاصله‌ی این صندلی‌ها در حدود ۱۴۰ تا ۱۷۰ سانتی‌متر است و عرض صندلی‌ها بین ۴۶ تا ۵۸ سانتی‌متر متغیر است.

نوع دیگر صندلی‌ها، ۱۵۰ تا ۱۶۰ درجه باز می‌شوند و فضای جلوی پا (لگ‌روم) آن‌ها به میزان قابل توجهی بزرگ‌تر از بخش صندلی‌های اقتصادی است. فاصله‌ی صندلی‌های کلاس تجاری بین ۸۴ تا ۲۰۲ سانتی‌متر متغیر است، ولی معمولا بین ۱۴۰ تا ۱۶۰ سانتی‌متر است. عرض صندلی‌ها نیز بین ۴۴ تا ۸۶ سانتی‌متر (معمولا بین ۵۱ تا ۵۶ سانتی‌متر) هستند. گرچه بسیاری از هواپیمایی‌ها، صندلی کابین‌های کلاس تجاری را در پروازهای طولانی به صندلی‌های تاشوی زاویه‌دار یا کاملا تخت ارتقا داده‌اند، اما هنوز هم این مدل صندلی‌ها در کلاس‌های تجاری پروازهای کوتاه‌تر، مرسوم هستند.

نوع دیگری از صندلی‌ها موسوم به (Herringbone seating) وجود دارند که به شکل اریب و زاویه‌دار قرار دارند و در هواپیماهای پهن‌پیکر استفاده می‌شوند. در این نوع، هر صندلی دسترسی راحتی به راهرو دارد. با این شیوه‌ی قرار گرفتن صندلی‌ها، امکان قرار دادن تعداد بیشتری صندلی کاملا تاشو در کابین‌های کوچک وجود دارد. این شیوه ابتدا در هواپیمایی ویرجین آتلانتیک ایرویز (Virgin Atlantic Airways) برای کابین‌‌های آپر کلاس (Upper Class) ارائه شد و از آن پس در هواپیمایی‌های مختلف چون دلتا، کاتای پاسیفیک (Cathay Pacific)، ایر کانادا (Air Canada)، جت ایرویز (Jet Airways) و سایر ایرلاین‌ها مورد استفاده قرار گرفت.

صندلی‌های کابین‌دار صندلی‌هایی هستند که به مسافران کلاس تجاری، حریم خصوصی بیشتری می‌دهند. این صندلی‌ها معمولا در هواپیماهای پهن‌پیکر به شکل دو صندلی در وسط و یک صندلی در هر دو طرف، قرار می‌گیرند. در هر دو طرف صندلی‌ها یک پنل اختصاصی وجود دارد.

خدمات

در پرواز‌های بلند کلاس تجاری، ایرلاین‌هایی نظیر سوئیس، لوفتهانزا و بسیاری هواپیمایی‌های دیگر غذای درون پرواز ارائه می‌کنند که به انتخاب مسافر است.  برخی ایرلاین‌ها مانند هواپیمایی سنگاپور، به مسافران این امکان را می‌دهند تا قبل از پرواز، غذای خاصی را غیر از غذاهای موجود در منوی معمول پرواز، درخواست کنند.

نکته آخر اینکه نام دقیق این کلاس پروازی ممکن است در ایرلاین‌های مختلف با یکدیگر متفاوت باشد.

کلاس اکونومی یا اقتصادی (Economy class)

معرفی

کلاس اقتصادی پایین‌ترین کلاس پروازی است که البته در خطوط ریلی و حتی سفرهای دریایی نیز وجود دارد. نام رایج دیگر این کلاس (coach class) است.

صندلی

صندلی‌های کلاس اقتصادی قابلیت خوابیدن دارند و شامل یک میز تاشو نیز هستند. فاصله‌ی بین صندلی‌ها، ۷۴ تا ۹۱ سانتی‌متر (معمولا بین ۷۶ تا ۸۱ سانتی‌متر) و در کلاس اقتصادی پروازهای بین‌المللی بین ۷۶ تا ۹۱ سانتی‌متر است. عرض صندلی‌ها در پروازهای داخلی از حدود ۴۳ تا ۴۶ سانتی‌متر است.

یک جیب پشت صندلی جلویی تعبیه شده است که مجله، کاتالوگ، کارت‌های ایمنی و تخلیه و... در آن قرار گرفته ‌است. بسته به هواپیمایی مورد نظر، ممکن است امکانات دیگری مانند پتو، خمیردندان، ماسک چشم، هدفون و... نیز به مسافران ارائه شود.

خدمات

امکانات سرگرمی در طول پرواز شامل یک صفحه‌نمایش اصلی است که در کابین نصب شده و برای همه‌ مسافران برنامه‌‌ی یکسانی پخش می‌کند یا صفحه‌نمایش‌های اختصاصی برای صندلی با امکان پخش ویدیوی دلخواه وجود دارد. البته برخی از هواپیمایی‌های ارزان‌قیمت بابت در اختیار گذاشتن هدفون هزینه‌ی مجزا دریافت می‌کنند. استاندارهای پرواز اقتصادی در ایرلاین‌های مختلف متفاوت است. ایرلاین‌هایی مانند آئروفلوت (Aeroflot)، کانتاس (Qantas) و کاتای پاسیفیک، سرگرمی‌های صوتی و تصویری درون پرواز و غذا را، برای پروازهای بین‌المللی و داخلی منتخب، به همه‌ی مسافران عرضه می‌کنند اما برخی ایرلاین‌ها ممکن است بابت سرگرمی‌های در طول پرواز، هزینه‌ی جدا دریافت کنند.

دسترسی به غذای داخل پرواز نیز در شرایط مختلف متفاوت است. برخی از ایرلاین‌های بزرگ برای پروازهای اکونومی کوتاه، غذایی در طول پرواز سرو نمی‌کنند و فقط در پروازهای بین‌المللی غذای حین پرواز ارائه می‌شود. برخی از فرودگاه‌ها بسته‌های غذایی برای مسافران اکونومی در نظر گرفته‌اند که مسافران می‌توانند تهیه کنند و با خود همراه ببرند. ایرلاین‌های ارزان‌قیمت مانند ایزی‌جت (EasyJet)  و رایان‌ایر (Ryanair) بابت ارائه‌ی غذا و نوشیدنی در پروازهای زیر دو ساعت، هزینه‌ی اضافه دریافت می‌کنند. حتی برخی از هواپیمایی‌ها برای ارائه‌ خدماتی مانند پتو، هدفون، بالش و بازرسی فرودگاه از مسافران اکونومی هزینه‌ی جداگانه طلب می‌کنند.

البته بسیاری از ایرلاین‌ها به دلیل خوش‌نام نبودن کلاس اقتصادی، نام این کلاس پروازی خود را تغییر داده‌اند. نمونه‌ای از این تغییر نام‌ها را می‌توان در ایرلاین‌های مختلف مشاهده ‌کرد از جمله جایگزین شدن ووایاژور (Voyageur) در هواپیمایی ایرفرانس یا ورلد تراولر (World Traveller) در هواپیمایی بریتیش ایرویز‌ (British Airways). همچنین، بسیاری از ایرلاین‌ها با افزودن امکاناتی نظیر فاصله‌ بیشتر صندلی‌ها، کلاس اکونومی بهبودیافته دارند، برای مثال، کلاس اکونومی پلاس در هواپیمایی یونایتد ایرلاینز (United Airlines). این کلاس‌های اقتصادی بهبودیافته، تا حدی توانسته‌اند امکاناتی را که در چند دهه‌ی اخیر حذف شده‌ بودند، دوباره به مسافران عرضه کنند.

پرمیوم اکونومی (Premium economy)

معرفی

پرمیوم اکونومی نوع دیگری از کلاس پروازی است که در بعضی از هواپیمایی‌ها ارائه می‌شود. از نظر قیمت، راحتی و امکانات، این کلاس سفر بین کلاس اقتصادی و تجاری قرار می‌گیرد. در سال ۱۹۹۱، اوا ایر (EVA Air) اولین ایرلاینی بود که این کلاس پرواز را تحت عنوان Evergreen Class برای اولین‌بار در دنیا، معرفی کرد.

ویژگی‌ها

استانداردهای این کلاس پروازی در همه‌ی ایرلاین‌ها یکسان نیست و تفاوت‌های قابل توجهی بین پروازهای داخلی و بین‌المللی و هواپیمایی‌های ارزان‌قیمت و محلی با سایر ایرلاین‌ها وجود دارد. گاهی اوقات امکانات کلاس پرمیوم اکونومی تنها به داشتن فضای جلوی پای بیشتر محدود می‌شود، اما در بهترین شرایط ممکن است برخی از امکانات کلاس تجاری را در اختیار مسافران بگذارد.

نمونه‌ای از تفاوت‌ها

تفاوت‌های میان پرواز پرمیوم اکونومی و اکونومی با توجه به ایرلاین‌های مختلف، ممکن است در موارد زیر باشد:

• در اختیار داشتن بخشی جدا از کابین اکونومی با فضای جلوی پای بیشتر
• بهبود سرگرمی‌های حین پرواز
• خدمه‌ی اختصاصی کابین
• صندلی‌های بهتر (صندلی‌های کمتر در هر ردیف برای افزایش فضای اطراف صندلی و راحتی بیشتر مسافران)
• پاور لپ‌تاپ برای صندلی‌ها
• دسترسی به سالن استراحت
• ارائه‌ی نوشیدنی
• نوشیدنی‌ها و غذای با کیفیت‌تر
• مجوز ورود چمدان‌های بیشتر