سلاح های تک تیرانداز کالیبر سنگین از دهه 1980 میلادی وارد خدمت شده و عمدتا از کالیبر 12.7 میلی متر استفاده می کنند که برای نابودی نیروهای پیاده، زره پوش ها و استحکامات دشمن در فواصلی مثل 1000 الی 1500 متر طراحی شده اند.

در سالهای اخیر برخی مدل های دیگر از این گونه سلاح های سنگین تر با کالیبرهای 14.5 و حتی 20 میلی متر نیز طراحی و ساخت شده است. این نمونه ها عمدتا برای نابودی اهداف بسیار مستحکم مثل زره پوشهای مجهز به بدنه های تقویت شده و یا سنگرهای بتونی آن هم در فواصل بیش از 2 کیلومتر به کار می روند.

HS.50؛ اولین تک تیرانداز کالیبر سنگین ایرانی

در کشور ما تا حدود یک دهه قبل دانش تولید این گونه سلاح های تک تیرانداز وجود نداشت. در ابتدا جمهوری اسلامی ایران تعدادی از سلاح های تک تیرانداز کالیبر سنگین HS.50 را تهیه و وارد خدمت کرد. 

این سلاح امروزه توسط صنایع دفاعی ایران به اسم صیاد تولید شده و در اختیار یگان های نیروهای مسلح قرار گرفته است. این اسلحه از گلوله های کالیبر 12.7 میلی متری استفاده می کند.

شاهر و تک تاب؛ دو تجربه ایرانی در کالیبر سنگین ها

اما ورود HS.50 به ایران و مهندسی معکوس آن تجربیات زیادی را در اختیار مهندسین ایرانی گذاشت و باعث شد تا دو سلاح سنگین "شاهر" ساخت جهاد خودکفایی نزاجا و "تک تاب" ساخت وزارت دفاع ساخته شود. اسلحه تک تیرانداز شاهر یک تفنگ تک تیرانداز 14.5 میلی متری است که برای نابودی نفرات و تجهیزات دشمن در فواصل دور طراحی و ساخته شده است.

مشخصات این سلاح عبارت از: وزن 22 کیلوگرم، طول 185 سانتی متر، 3 هزار متر برد موثر و 4 هزار متر برد مفید است. 

اسلحه شاهر


سلاح تک تاب

اما صنایع دفاعی ایران به 14.5 قناعت نکرده و با طرح "تک تاب" رسما یک توپ تک تیرانداز را به نیروهای پیاده خود تحویل داد. سلاح تک تیرانداز " تک تاب " یک سلاح 20 میلی متری است که می تواند بر علیه اهداف بسیاری از جمله خودروهای زرهی، بالگردها، سنگرهای تقویت شده و البته نفرات دشمن در بردهای فراتر از 2000 متر مورد استفاده قرار بگیرد.

باهر؛ سنگین ترین سلاح تک تیرانداز عملیاتی جهان برای سربازان ایرانی

اما جهاد خودکفایی نزاجا در ابتدای سال 1394 از جدیدترین محصول دفاعی خود یعنی سلاح تک تیرانداز باهر با کالیبر 23 میلی متر رونمایی کرد. این سلاح در رزمایش اخیر نزاجا با نام "محرم" نیز تست عملیاتی شد. قبل از پرداختن به باهر ایرانی بهتر است تا نگاهی به کالیبر 23 میلی متر داشته باشیم.

اسلحه باهر

گلوله های کالیبر 23 میلی متر در دنیا به عنوان گلوله سلاح های ضد هوایی و توپ های نصب شده بر روی جنگنده ها به شمار می آیند. معروف ترین گونه این سلاح ها توپ های ضد هوایی ZSU-23 هستند که در کشور ما هم وجود داشته و در سالهای جنگ هم چندین فروند هواپیما و بالگرد متجاوز عراقی را سرنگون کردند. گلوله های این کالیبر را می توان در گونه هایی مثل شدید الانفجار و ضد زره استفاده کرد.

اما به باهر می رسیم. این اسلحه ایرانی در حقیقت یک توپ تک تیرانداز و هیچ مشابه عملیاتی در جهان ندارد. وزن این سلاح 62 کیلوگرم و برد آن 4 کیلومتر است. در طراحی این سلاح از لوله ای بسیار بلندتر در مقایسه با سایر سلاح های کالیبر سنگین استفاده شده است که این عمل در اکثر سلاح ها به منظور افزایش شتاب و دقت گلوله اتفاق می افتد. 

تک تیرانداز باهر در رزمایش "محرم" نزاجا

هر چه طول لوله بیشتر باشد گلوله در برخورد با خان های سلاح بیشتر چرخ کرده و در نتیجه در مسیری مستقیم تر و با سرعتی بالاتر حرکت می کند. در سر این سلاح نیز شاهد نصب یک شعله پوش بزرگ هستیم که وظیفه آن خروج گازهای ناشی از شلیک و کاهش فشار گاز باروت ایجاد شده در درون لوله است. مسلح شدن سلاح هم با استفاده یک گلنگدن است که بعد از هر شلیک بایستی به وسیله آن پوکه را خارج و گلوله بعدی را جای گذاری کرد. 

بر اساس اعلام مسئولین نزاجا، این سلاح به عنوان یک سلاح ضد بالگرد وارد خدمت شده است. گلوله های 23 میلی متری به راحتی توان از کار انداختن تقریبا تمامی بالگردهای عملیاتی در جهان را دارند. اما این سلاح تک تیرانداز از پتانسیل های بسیار بالایی نیز در بحث درگیری با اهداف زمینی نیز برخوردار است.

امروزه خودروهای حفاظت شده زیادی در جهان در حال ساخت هستند که توسط اشغالگران فرامنطقه ای در خاورمیانه نیز به وفور استفاده می شوند. این زره پوش ها به راحتی می توانند تا حتی  در برابر گلوله های 12.7 و حتی 14.5 میلی متری در برخی از بخش ها مقاومت کنند.
 
استفاده از سلاح باهر می تواند به راحتی این معادله را به نفع تیرانداز رقم بزند. گلوله 23 میلی متری این سلاح به راحتی توان نفوذ حتی به حفاظت شده ترین بخش های این گونه از خودروها را هم دارد. در عین حال سنگرهای تقویت شده، برجک های دیده بانی، دیش های دریافت اطلاعات و تقریبا هر آنچه یک نیروی زمینی در اختیار داشته باشد، به غیر از تانک های سنگین، در برابر این سلاح شانسی نخواهد داشت.