لازوتکین، فضانورد و مهندس فضایی روسیه در سفر به ایران در بازدید از تپه‌های مریخی دامغان، زمینه‌های همکاری در طرح راه‌اندازی کمپ تحقیقاتی - توریستی این منطقه را بررسی می‌کند.

سیروس برزو، روزنامه نگار علمی حوزه کیهان‌نوردی و پیشگام ترویج دانش فضایی در کشور که زمینه این سفر را فراهم کرده است  بازدید از تپه‌های مریخی دامغان را از اهداف اصلی سفر این فضانورد سابق روسیه به ایران عنوان کرد و گفت: تپه های مریخی دامغان که شباهت زیادی به سیاره سرخ دارند، ارزش توریستی و تبلیغاتی بسیار بالایی داشته و نه فقط محل مناسبی جهت راه‌اندازی کمپ تحقیقاتی برای شبیه سازی و تمرین کاوش‌های آینده انسان در مریخ بلکه فرصتی طلایی و استثنایی در زمینه توریسم هم هستند. البته هوشیاری و عکس العمل مناسب مسوولان دامغان شرط است و جدیت و علاقمندی آنها می تواند به انجام برنامه هایی علمی در سطح بین‌المللی مثل راه‌اندازی کمپ تحقیقاتی کاوش‌های مریخی منجر شود.

وی درباره علت انتخاب لازوتکین برای این سفر گفت: لازوتکین از مهندسان برجسته شرکت انرگیا - سازنده سفینه‌های مختلف فضایی از جمله ناو کیهانی سایوز - است که مدت ها به عنوان مربی با فضانوردان کار می کرده و از سال 1992 در مرکز آموزش فضانوردان آموزش دیده است. سفر فضایی وی در سال 1997 به عنوان مهندس پرواز "سایوز 25" اهمیت زیادی برای او بوجود آورد زیرا در جریان این ماموریت دو حادثه مهم رخ داد که می توانست منجر به برهم خوردن برنامه ها و صدمه اساسی به مجتمع مداری میر شود. یک آتش سوزی که با سرعت عمل، شجاعت و تیزهوشی او و همکارانش به سرعت مهار شود و حادثه وحشتناک دیگر، تصادف ناو باربری پروگرس بود که این حادثه نیز با شجاعت و درایت وی و همکارانش کنترل شد.

برزو خاطرنشان کرد: لازوتکین بعد از خروج از گروه فضانوردان به عنوان یکی از بنیانگذاران مرکزهمکاری های فضایی "سیاره زمین" به ترویج فضانوردی پرداخت و مدیریت مرکز ترویج و آموزش فضا کودکان و جوانان روسیه را بر عهده گرفت. او بعدها به عنوان معاون مدیر امور علمی و آموزشی و روابط عمومی موزه یادمان فضایی انتخاب شد و بالاخره به مدت سه سال مدیریت این موزه یادمان فضایی را بر عهده داشت. امروز هم به عنوان یکی از مدیران کلیدی موسسه زوزدا فعالیت دارد.

وی تصریح کرد: به نظر می رسد او بتواند در زمینه ایجاد ارتباط با برخی موسسات و دانشگاه ها که در زمینه برنامه هایی علمی در سطح بین‌المللی راه‌اندازی کمپ تحقیقاتی کاوش‌های مریخی فعالیت داشته باشند مفید واقع شود.

برزو درباره برنامه های این فضانورد روسی در سفر به ایران گفت: برنامه ریزی هایی جهت حضور لازوتکین در مجامع مختلف دانشگاهی و انجمن های ستاره شناسی در حال انجام است و چنانچه ارگان یا مرکزی علاقمند است لازوتکین در آنجا برنامه داشته باشد می تواند با مدیر نمایشگاه یادمان های فضایی - علی ترابی - هماهنگی‌های لازم را انجام دهد.

لازوتکین

گفتنی است، الکساندر لازوتکین در 30 اکتبر1957 در مسکو به دنیا آمد. درسال 1975 دبیرستان را به پایان رساند و شش سال بعد به عنوان مهندس مکانیک با تخصص مکانیک تجهیزات پروازی از پژوهشکده حمل و نقل هوایی مسکو فارغ التحصیل شد. وی از آوریل سال 1981 به عنوان مهندس در بخش شماره 607 پژوهشکده حمل و نقل هوایی مسکو و از 14 نوامبر 1984 در انرگیا مشغول به کار شد. وی آموزش سامانه های مختلف به فضانوردان آینده از جمله سامانه مختلف که برای راهپیمایی فضایی به کار می رفت بر عهده داشت.

در سال 1989 مسوولان انرگیا، وی را به عنوان نامزد سفر به فضا برای معاینه پزشکی به انستیتوی بررسی مشکلات پزشکی فرستادند. بعد از معاینه ای کامل مشخص شد که او توانایی سفر به فضا را دارد.

وی عملا از 1992 در مرکز آموزش فضانوردان دوره تعلیمات عمومی فضانوردی را طی کرد و در 1994 موفق به دریافت گواهینامه فضانوردی شد.

لازوتکین چند دوره به عنوان عضو گروه های پشتیبانی، همراه با فضانوردان اصلی تمام مراحل آموزش را طی می کرد و سرانجام 10 فوریه سال 1997 به عنوان مهندس پرواز سفینه فضایی «سایوز 25» به فرمانده واسیلی تسیبلیف و همراهی رینولد اوالد راهی مجتمع مداری میر شد.

سفر لازوتکین به میر بسیار پرماجرا شد. در روز 23 فوریه در ایستگاه یک آتش‌سوزی رخ داد که او و همکارانش بلافاصله وارد عمل شدند و آن را خاموش کردند اما از آن وحشتناکتر حادثه تصادف ناو باربری پروگرس بود که نه در گذشته و نه بعد از آن چنین اتفاقی نیفتاده بود.

پروگرس ام-34 در ساعت 10 و 22 دقیقه روز 24 ژوئن 1997 از مجتمع مداری «میر» جداشد و قرار بود روز بعد اتصال مجدد آن با هدایت تسیبلیف انجام شود. روز بعد درساعت 9 و 18 دقیقه تسیبلیف هدایت پروگرس را به عهده گرفت.

الکساندر لازوتکین

این کار را نه از داخل پروگرس، بلکه از میر و با استفاده از دستگاه های ارتباطی بین دو ناو انجام می داد. ناگهان کنترل ناو از دست تسبلیف خارج شد و در مسیر نامعلومی را در پیش گرفت و با واحد اسپکتر که بخشی از مجتمع مداری میر بود تصادف کرد.

به این ترتیب واحد اسپکتر و باتریهای خورشیدی آن صدمه دید. مرکز هدایت پرواز بعد از بررسی جوانب مختلف حادثه اعلام کرد خطری فضانوردان را تهدید نمی کند.

در 5 اوت 1997 ناو کیهانی سایوز تی ام-26 به سرنشینی آناتولی سالاویف و وینوگرادوف برای عملیات تعمیر اسپکتر به فضا پرتاب شدند و سفر فضایی لازوتکین پس از 184 روز و 22 ساعت و هفت دقیقه و 40 ثانیه در 14 اوت پایان یافت.

لازوتکین در سال 2002 مجددا به تمرین برای سفر به فضا مشغول شد اما در اوت 2005 در حالی که در آمریکا مشغول آموزش بود، حالش خراب شد و به بخش مراقبت ویژه قلب بیمارستان در هوستون اعزام شد، پزشکان در آنجا او را از ادامه تمرین منع کردند. در بازگشت به مسکو مجددا مورد معاینه قرار گرفت و بالاخره براساس تصمیمات کمیسیون عالی پزشکی در نوامبر 2007 وی از سفر به فضا کنار گذاشته شد.

وی که فضانورد فعالی در زمینه های اجتماعی است از سال 1999 به عنوان یکی از بنیانگذاران مرکز همکاری های فضایی «سیاره زمین» به ترویج فضانوردی پرداخته بود همچنین مدیریت مرکز ترویج و آموزش فضا کودکان و جوانان روسیه را بر عهده گرفت. از سال 2010 نیز به عنوان معاون مدیر امور علمی و آموزشی و روابط عمومی موزه یادمان فضایی و از 2011 تا 2014 در سمت مدیر موزه یادمان فضایی فعالیت کرد و امروز به عنوان یکی از مدیران کلیدی موسسه زوزدا - سازنده تجهیزات فضایی از جمله لباس و وسایل ایمنی فضانوردان - است.

تپه های مریخی دامغان