آقاي دكتر گاهي برحسب عادت، برخي افراد در اين ماه اقدام به خوردن سه وعده يا دو وعده غذايي مي‌كنند. كدام شيوه غذا خوردن براي اين ايام درست‌تر است؟

فلسفه روزه‌داري بر اين مبناست كه يك وعده غذايي كم شود. بنابراين توصيه ما به روزه‌داران اين است كه در همان دو وعده غذايي يعني سحري و افطاري غذا بخورند. نكته دوم اين است كه روزه‌دار بايد خواب خوب و راحتي داشته باشد، بنابراين با توجه به اين‌كه فاصله افطار تا سحر زياد نيست، اگركسي قصد داشته باشد افطار و شام را جداگانه صرف كند، بايد خواب كوتاهي بين اين دو وعده غذايي داشته باشد كه اين نوع خواب مناسب نيست. همچنين ممكن است سحر هم اشتهاي لازم براي خوردن نداشته باشد در صورتي كه بايد وعده غذايي سحر كامل و مفصل باشد.

اغلب اين افراد كساني هستند كه سه وعده غذايي كامل مي‌خورند، مثلا هنگام افطار نان و پنير مي‌خورند و به تصورشان غذاي سبكي خورده‌اند در صورتي كه دو كف دست نان به اندازه 140 تا150 كالري و يك گرم پنير حدود 120 كالري بدن را تامين مي‌كند. در كنار اين غذاي ساده، گردو، زولبيا و باميه و خرما هم مي‌خورند. بنابراين هنگام افطار يك وعده غذايي كامل صرف مي‌كنند و پس از گذشت يك ساعت هم يك وعده غذايي كامل ديگر مانند پلو مرغ و خورشت،چربي و شيريني مي‌خورند بنابراين به جاي اين‌كه لاغرشوند، چاق مي‌شوند. در صورتي كه بهتر است در پايان اين ماه حداقل 3 الي4 كيلو وزن كم شود، چون در اين ماه بافت‌هاي چربي كهنه بدن نوسازي مي‌شوند. البته لازم نيست همه افراد در اين ماه وزن كم كنند بعضي افراد وزن ايده‌آلي دارند و ممكن است بعد از ماه رمضان وزنشان به طور خود به خود سرجاي اول خود بازگردد.

در ماه رمضان مهم است افراد در طول روز توانايي انجام كار يدي و فكري داشته باشند. پس لازم است روزه‌داران سحري كاملي بخورند تا در طول روز احساس گرسنگي و افت قند و احساس تشنگي بيش از حد نكنند. به همين سبب بهتر است هنگام سحر از مواد غذايي فيبردار مانند سالاد، كاهو و گوجه‌فرنگي كه مدت زيادي در دستگاه گوارش ماندگاري دارند و آب را در خودشان نگه مي‌دارند، تناول كنند. همچنين هنگام سحر بايد يك وعده غذاي كامل گرم كه ويژگي‌هاي ناهار را داشته باشد مانند پلو خورشت يا پلو مرغ يا تخم‌مرغ آبپز كه بتدريج در دستگاه گوارش هضم و جذب مي‌شوند، صرف شود تا احساس سيري در فرد ايجاد شود. اما اگر گرم كردن غذا هنگام سحر براي برخي از افراد سخت است يا حوصله انجام چنين كاري را ندارند، بايد دست‌كم يك صبحانه كامل بخورند. در ضمن اين افراد بايد از خوردن غذاهايي كه تشنه كننده است مانند آش رشته، ته‌ديگ، غذاهاي شور و خوردن بيش از حد پلو در سحر خودداري كنند.

گاهي گفته مي‌شود خوردن چاي هنگام سحر مضر است، اما خوردن يك تا دو فنجان چاي كمرنگ مي‌تواند بخشي از آب بدن را جبران كند و خوردن آن اشكالي ندارد.

ميزان مايعات مصرفي به نوع فعاليت افراد بستگي دارد. بعضي از افراد ممكن است يك ساعت در فضاي گرم باشند كه به اندازه 4 تا 5 ليوان از طريق تعريق آب از دست داده باشند. بنابراين بايد مطابق آن آب بخورند اما معمولا ميزان آب مصرفي به اندازه شش ليوان است كه يكي دو ليوان هم از طريق خوردن مايعات ديگر تامين مي‌شود.

هنگام افطارهم بهتر است افراد روزه دار،روزه شان را با يك ماده غذايي كه دستگاه گوارش را آماده مي‌كند مانند چاي و خرما، شيرگرم يا سوپ بسيار رقيق (نه آش سفت)شروع كنند و به دنبال آن غذاي سرد مانند نان و پنير يا غذاهاي گرم و مقوي مانند كتلت و شامي بخورند.

سالمندان سوخت وساز بدنشان و تحركشان كمتر است، بنابراين به وعده غذايي بيشتري احتياج ندارند؛ اما ممكن است بيش از ساير افراد دچار مشكل تشنگي شوند، بنابراين بايد آب كافي و مايعات فراوان بنوشند. در ضمن سلامت نيز شرط اصلي روزه‌داري اين افراد است. چنانچه سالمندي داراي مشكل اسيداوريك باشد، بايد از گرفتن روزه خودداري كند زيرا ممكن است غلظت اسيداوريك خون او بالا برود و مشكل‌ساز شود.

خير، روزه‌داري باعث ايجاد كمبود ويتامين در بدن نمي‌شود، زيرا ما مي‌توانيم در دو وعده غذايي به حد كفايت از ميوه و سبزي استفاده كافي ببريم.

چنانچه فرد روزه‌دار هنگام روزه گرفتن دچار ضعف بيش از اندازه، غش، سرگيجه و حالت تهوع شد كه مانع انجام فعاليت‌هاي روزانه‌اش باشد بايد نزد پزشك برود و در صورت امكان روزه‌اش را قطع كند. البته هرغش و ضعفي دليل بر قطع روزه نيست و گرفتن روزه همواره توام با سختي است، اما به شرط اين‌كه صدمه جسمي به فرد وارد نشود كه در اين صورت روزه نه تنها واجب نيست بلكه حرام است زيرا آزار جسم در دين اسلام يكي از صفات غير پسنديده است.

معمولا خانم‌هاي باردار از نيمه‌دوم بارداري و خانم‌هاي شيرده كه روزه‌داري بر شيردهي آنان تاثير مي‌گذارد بايد از روزه گرفتن پرهيز كنند. همچنين افرادي كه بيماري خاص دارند يا كساني كه مبتلا به ديابت كنترل نشده هستند و قند خونشان كنترل‌شده نيست هم مجاز به گرفتن روزه نيستند. افراد ديابتي نوع يك هم كه تزريق انسولين دارند و بايد چند وعده غذايي بخورند هم شرايط روزه گرفتن را ندارند، اما ديابتي‌هاي نوع دوم اگر قندشان تحت كنترل باشد و بتوانند داروهايشان را بين سحر و افطار تقسيم‌بندي كنند و هنگام سحر بيدار شوند، مي‌توانند تحت نظر پزشك روزه بگيرند.گاهي ديده مي‌شود اين افراد و نوجوانان آخر شب به جاي سحري اقدام به خوردن غذا مي‌كنند كه اين كار درست نيست و ممكن است صدمات زيادي به آنان وارد شود.

اين افراد هم طبيعتا اگر در حالت خفته بيماري به سر مي‌برند و مشكل خاصي ندارند و پروفايل و شاخص‌هاي خوني‌شان مانند اسيداوريك، اوره و ازت خونشان از طريق آزمايش روتين اندازه‌گيري مي‌شود در صورتي كه مشكل خاصي نداشته باشند، مي‌توانند تحت نظر پزشك معالجشان روزه بگيرند.

خير، اصلا چنين نيست. روزه به هيچ وجه موجب زخم معده نمي‌شود و اين باور غلطي است كه رايج شده است زيرا زخم معده فقط به دليل ناراحتي‌هاي عصبي مانند استرس و اضطراب ايجاد مي‌شود در صورتي كه انسان با گرفتن روزه در حالت آرامش به سر مي‌برد. البته ممكن است افرادي كه دچار زخم معده هستند با گرفتن روزه بيماريشان تشديد شود.

بهتر است افراد روزه‌دار هنگامي كه دچار افت قند يا گرسنگي شديد هستند، استراحت كنند يا به انجام كارهايي كه تمركز بيشتري ندارد، مبادرت كنند. اين افراد هنگام سحر حتما يك تا دو عدد ميوه بخورند. همچنين در فاصله بين افطار و سحر به مقدار فراوان مايعات بنوشند تا در طول روز بدنشان دچار كم آبي نشود. تا حد امكان هم از خوردن بيش از حد زولبيا پرهيز كنند و به جاي آن از خرما، كشمش يا توت كه داراي قند طبيعي است، استفاده كنند.