یکی از عالی‌ترین تکنولوژی‌های به‌کاررفته در برنامه‌ی ورد، استفاده از غلط‌یاب املایی است که به کاربران در پیدا کردن اشتباهات املایی کمک می‌کند. اگر می‌خواهید میزان تغییری که مایکروسافت از زمان معرفی غلط‌یاب املایی به خود دیده‌ است با استفاده از یک شاخصِ واحد بسنجید، بهتر است به ویژگی‌ دیگری که در مجموعه‌ی نرم‌افزاری آفیس استفاده می‌شود، نگاهی داشته باشید.

این ویژگی که بررسی‌کننده‌ی قابلیت دسترسی (Accessibility Checker) نام دارد، مشکلات موجود در یک سند پاورپوینت یا ایمیل را مشخص می‌کند؛ مشکلاتی از قبیلِ تضاد رنگ یا عدمِ استفاده از حاشیه‌نویسی برای بخش‌هایی که نیاز به توضیح بیشتر دارند. این قابلیت بر یک اصل استوار است که ایده‌آل‌گرایی نام دارد.

نکته‌ی قابل‌ توجه درباره‌ی ویژگی Accessibility Checker، وجود آن در مجموعه‌ی نرم‌افزاری آفیس از سال ۲۰۱۰ است؛ اما به‌ دلیل جایگذاری این ویژگی در لابه‌لای منوهای تودرتو، کاربران هیچگاه به این قابلیت دست نیافتند. حال مایکروسافت با پی‌ بردن به این امر، قابلیت یادشده را در نسخه‌ی ۲۰۱۶ به محیط اصلی آفیس آورده که باعث افزایش پنج برابری استفاده کاربران از این ویژگی شده است. در ماه‌های آینده شاهد قدم بزرگ بعدی برای این ویژگی خواهیم بود؛ زیرا قرار است Accessibility Checker به‌صورت فراگیر و دائم، در پس‌زمینه‌ی تمام اپلیکیشن‌های آفیس اجرا شود؛ بنابر این اسناد آفیس اعم از ارائه‌های پاورپوینت، صفحه‌گسترده‌های اکسل و پرونده‌های متنی ورد، بیش‌از پیش برای افراد قابل‌ خواندن خواهد بود.

این لحظه، بی‌شک نقطه‌ی عطفی در حوزه‌ی طراحی و فناوری خواهد بود؛ زیرا این موضوع را بیان خواهد کرد که دیگر «سهولت» و «اتوماسیون» استراتژی درستی برشمرده نمی‌شود؛ بلکه از این پس گنجاندن ایده‌های طراحی که شامل کاربران خاص (به‌عنوان نمونه، کاربرانی که دارای ناتوانی‌ جسمی هستند) می‌شود در مرکز توجهات قرار خواهد گرفت.

حال به‌ واسطه‌ی مجموعه‌ی محصولات جدیدی که مایکروسافت در طول دو هفته‌ی گذشته در معرض دید عموم گذاشته است، این شرکت شروع به نمایش ایده‌های ذهنی خود در چند دهه گذشته می‌کند. یکی از محصولات مورد بحث شامل کنترلر جدید ایکس‌باکس وان می‌شود که به‌ لطف استفاده از دکمه‌های بزرگ و مسطح، به کمک بیماران مبتلا به پاراپلژی می‌شتابد که فلج کامل عضلانی را به همراه دارد. این بیماری اغلب در پاها و تن نمود بیشتری پیدا می‌کند و تنها اندامی که از آن در امان قرار دارد، دست‌ها هستند. دستاوردهای اخیر مایکروسافت در این زمینه تنها به مورد فوق خلاصه نمی‌شود بلکه آن‌ها به‌تازگی از تکنولوژی جدیدی رونمایی کرده‌اند که توانایی تشخیص صدای سخنران و یادداشت‌برداری از صحبت‌هایش را دارا است؛ همچنین اپلیکیشن جدید این شرکت با نام «Seeing AI» از طریق شناسایی اجسام پیرامون، به یاری افراد نابینا و کم‌بینا می‌شتابد.

حال سؤال اینجاست که هدف از ساخت قابلیت Accessibility Checker چیست؟ هدف ارائه‌ی راهکارهای نوین به افرادی است که از ناتوانی‌های جسمی رنج می‌برند تا دوباره‌ بتوانند نیروی کارآمدی خود را به‌دست آورند؛ اما این مهم از طریق گنجاندن ویژگی‌های مخصوص در محصولات محقق می‌شود.

جنی لایفری

ملاقات با رهبر بخش Accesibility

جنی لایفری، مغز متفکر بخش Accesibility می‌گوید: 

اگر به دو یا سه سال قبل برگردم، زمانی را به‌خاطر می‌آورم که تصمیم بر این شد تا به‌عنوان یک شرکت، به‌صورت آگاهانه تصمیم‌گیری کنیم تا این کار را از طریق بهتری انجام دهیم. این تصمیم‌گیری از جهات بسیاری، منطقی به‌نظر می‌رسد؛ زیرا با یک بازار عظیم روبه‌رو هستیم. این موضوع که همواره جمعیتِ بیش از ۱ میلیارد نفریِ معلولانِ جهان، جزو اقلیت برشمرده می‌شوند، من را آزار می‌دهد.

تا قبل از اینکه لایفری من را آگاه کند، ابداً خبر نداشتم که برای مکالمه‌ی تلفنی، وی از مترجم ASL‌ (تکنولوژی‌ که از طریق ترجمه به زبان اشاره، به کمک افراد کم‌شنوا یا ناشنوا می‌شتابد) یاری می‌گیرد. استفاده فراگیر از چنین تکنولوژی‌هایی بی‌شک نقش مثبت در افزایش کارایی افراد کم‌توان دارد. بر اساس آخرین آمار جهانی، نرخ بیکاری در افرادی که دارای ناتوانی‌های جسمی هستند، ۲ برابر بیشتر از اشخاص عادی است.

جنی لایفری، کارِ خود در مایکروسافت را ۱۳ سال پیش با فعالیت روی پروژه‌ی هات‌میل آغاز کرد؛ اما مدتِ زیادی نگذشت تا وی توانست گروهی از کارمندان ناتوانِ مایکروسافت را گردِ هم جمع کند. او برای یک‌دهه، سرپرستی این گروه را برعهده داشت و در این مسیر، با ساتیا نادلا، مدیرعامل فعلی مایکروسافت نیز دیدارهایی داشت. در آن زمان که نادلا هنوز سکان هدایت ردموندی‌ها را به‌دست نگرفته بود، رهبری و هدایت این گروه از کارمندان مایکروسافت را برعهده داشت. اکنون نادلا و لایفری به تعاملشان همچنان ادامه می‌دهند.

رویه‌ی مایکروسافت امروزی به‌گونه‌ای پیش می‌رود که شعار مشهورش، یعنی «توانمندی افراد مختلف» به حقیقت بدل می‌شود. لایفری می‌گوید که او در طول سال، بیش از ۳۰۰ هزار تماس از افرادی دریافت می‌کند که به یاری و کمک نیاز دارند.

کنترلر تطبیق‌پذیر ۱۰۰ دلاری مایکروسافت که به‌تازگی رونمایی شد، نمود بارز عملکرد مایکروسافت در این حوزه است. همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، کنترلر استاندارد ایکس‌باکس به‌دلیل بزرگی و دکمه‌‌های کوچک، توسط افراد ناتوانِ جسمی غیرقابل استفاده است؛ زیرا افراد برای استفاده از این کنترلر، باید انگشتانی چابک داشته باشند. حال محصول جدید تیمِ ایکس‌باکس آمده تا این مشکل را برای افراد یادشده، حل کند. به‌لطف معماری این دستگاه، شما به‌جای اینکه این کنترلر را در دستان خود بگیرید، می‌توانید روی میز قرار داده و از طریق دو صفحه‌ی بزرگی که روی آن قرار دارند، بی‌نیاز از انگشتان و با کمک مشت، اقدام به کنترل بازیتان کنید. نکته‌ی مثبت دیگری که درباره‌ی این محصول وجود دارد، امکان برنامه‌ریزی آن است؛ بدین ترتیب، از طریق ۱۹ درگاهی که در پشت کنترلر قرار گرفته می‌توانید با توجه به شرایط‌ مختلف ناتوانی، استفاده‌ی خاصِ خود را از این دستگاه ببرید.

آسان‌سازی کارها برای افراد کم‌توان یا ناتوان

سازمان بهداشت جهانی ناتوانی را اینگونه تعریف می‌کند: «وجود نقص یا مشکل در کارکرد و ساختار بدن؛ محدودیت یا مشکلی که فرد در انجام فعالیت‌ با آن مواجه می‌شود.»

بدین ترتیب، معلولیت نباید به عنوان یک نقص در سلامت بدن دیده شود. همان‌طور که لایفری توضیح می‌دهد، «معلولیت به معنای عدم انطباق بین شخص با محیط پیرامونش است.»

او می‌گوید:

باور دارم که تکنولوژی می‌تواند به مانندِ یک پل و ابزارِ توانمندسازی، به کمک افراد بشتابد. این بدان معنی نیست که به دنبال جایگزینی سگ‌ها، قوطی‌ها یا مفسرها باشید؛ بلکه باید از ابزار دیگری در جعبه ابزار نیز کمک بگیریم.

به‌طور مشخص، مایکروسافت آینده‌ای را متصور می‌شود که در آن افرادِ دارای ناتوانی‌های جسمی می‌توانند یک شغل مناسب پیدا کرده و به فعالیت در آن ادامه دهند. لایفری با تأیید این موضوع می‌گوید:

مایکروسافت به دنبال آن است که مردم قدرت انتخاب داشته باشند و با توجه به تنوع‌، به‌لطف استفاده از ژاکتی که از تکنولوژی‌های جدید لبریز است، مصاحبه‌های کاری جدید را دنبال کنند.

درست در همین کنفرانس بیلدِ گذشته، او متوجه حضور یکی از همکاران ناشنوایش در کنفرانس شد؛ اما به‌دلیل استفاده از رونوشت‌های آنی روی صفحه‌نمایشِ سالن به کمک تکنولوژی‌ مایکروسافت، وی نیز می‌توانست مانند دیگر حضار، متوجه موضوعات موردبحث شود.

در بهترین حالت، کارمندان مایکروسافت هنگام توسعه‌ی ابزارهای یادشده، افرادی را در نظر گرفته‌اند که دارای ناتوانی‌های خاص هستند؛ اما این بدان مفهوم نیست که دیگر افراد نتوانند از دستاوردهای جدید ردموندی بهره‌ای ببرند. این شرکت باور دارد که توسعه‌ی محصولاتِ جدید با درنظر گرفتنِ این افراد، به رشد خلاقیت کمک می‌کند؛ از این‌ رو‌ آن‌ها از مزیت رقابتی در بازار برخوردار خواهند بود.

او در ادامه‌ی صحبت‌هایش می‌گوید:

ممکن نیست که همه‌ی سناریو‌ها را در نظر بگیریم تا همه‌ی افراد پوشش داده شوند؛ اما من فکر می‌کنم که طراحی با در نظر داشتنِ ناتوانی‌ها، راه‌های جدیدی را برای نوآوری باز می‌کند که در نهایت به همه‌ی ما کمک خواهد کرد. تکنولوژی‌های بسیاری تاکنون برای افراد نابینا توسعه‌ داده‌ شده که در ظاهر، سودی به من که شخصی ناشنوان هستم، نمی‌رساند؛ اما از طرفی دیگر، این را هم باید در نظر داشت که همه‌ی افراد دوست دارند در جریان صحبت‌های رد و بدل شده در ملاقات‌ها قرار گیرند.

از او درباره‌ی اهداف بلند مدتش و جایگاهی که دوست دارد مایکروسافت را در پنج سال آینده در آن‌جا ملاقات کند، پرسیدیم. او با کمی تردید پاسخ داد:

امیدوارم اینجا نشسته باشم و از تکنولوژی‌هایی استفاده کنم که می‌توانند در فرآیند یادیگری کدنویسی کمک کنند؛ تکنولوژی‌هایی که در مصاحبه‌های شغلی به یاری بیایند و از طریق آن‌ها بشود به تحصیلات دانشگاهی دست پیدا کرد. همچنین فکر می‌کنم که فرصت فوق‌العاده‌ای در حوزه‌ی سلامت روان وجود دارد. باور دارم که از این طریق می‌توان افرادی که دارای اضطراب بیش‌ازحد و اختلال PTSD هستند، توانمند ساخت.

حال باید به نظاره نشست و دید که آیا مایکروسافت می‌تواند آرامش را به افراد کم‌توان یا ناتوان هدیه کند؟