تبادل لینک هوشمند 
حدود سه سال از عقد تفاهم‌نامه مشترك بين سازمان فضايي ايران و دفتر امور فضايي ماوراي جو سازمان ملل مبني بر استفاده از فناوري فضايي براي بهبود سلامت انسان‌ها مي‌گذرد، آبان سال گذشته هم كارگاه بين‌المللي با اين مضمون برپا شد، پرسش اساسي اينجاست كه بعد از گذشت اين مدت طرح پزشكي از راه دور در ايران به كجا رسيده است؟
از ابتدا قرار بر اين بود اين طرح در چند مرحله اجرايي شود؛ مرحله اول اين طرح از ابتدا تاكنون در سه بيمارستان مسيح دانشوري، امام خميني فيروزكوه و زعيم پاكدشت اجرا شده است. ما هم‌اكنون در حال بررسي مشكلات و يافتن راه‌حلي براي كم و كاستي‌هاي مرحله اول اين طرح هستيم تا بتوانيم طي چند ماه آينده مرحله دوم اين طرح را در هفت بيمارستان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي شهر تهران اجرا كنيم. اكنون امكانات و بستر مخابراتي اين بيمارستان‌ها در دست بررسي است. ان‌شاءالله مرحله دوم منجر به اجراي مرحله سوم شود و با برطرف كردن معضلات مخابراتي و ارتباطي بتوانيم اين طرح را تنها در محدوده شهر تهران، بلكه در تمام نقاط ايران اجرايي كنيم.
در حالي كه اجرايي شدن اين طرح در بسياري از كشورهاي آسيايي مانند هند و مالزي يا حتي كشورهاي آفريقايي بسرعت در حال گسترش است و در كشورهاي پيشرفته آمريكايي و اروپايي استفاده از اين فناوري امري عادي تلقي مي‌شود، ما همچنان در مرحله اول اين طرح به سر مي‌بريم، چرا مرحله اول اين طرح اينقدر به طول انجاميد؟
ابتدا ما مشكل تكنيكالي يعني بستر مخابراتي داشتيم. يك سال و نيم طول كشيد تا توانستيم اين مشكل را برطرف كنيم. از طرفي به دليل اين‌كه طرح پزشكي از راه دور براي انجام معاينات پزشكي و ويزيت‌هاي پزشكان وارد سيستم وزارت بهداشت شده بود، پذيرش كادر درماني براي بيماران كمي مشكل بود. در نتيجه كار ما طي اين دو سال فقط توجيه اين افراد براي فوايد اجرايي شدن اين طرح بود، اما هم اكنون به دليل افزايش سطح اطلاعات مراجعه‌كنندگان نسبت به اين سيستم، پذيرش بيشتر شده و خيلي از بيمارستان‌ها هم نسبت به راه‌اندازي چنين سيستمي راغب شده‌اند. چنين اتفاقي يك امتياز مثبت تلقي مي‌شود زيرا توانسته‌ايم اين قضيه را به نحوي نهادينه كنيم كه اين روش جايگزيني براي انجام ويزيت‌هاي پزشكان شود. مشكلات ديگري مانند كمبود نيروي متخصص انساني هم داشتيم. مثلا حتي حضور يك پزشك عمومي در مراكز اقماري هم برايمان كفايت مي‌كرد. در بعضي از بيمارستان‌ها مشكل تجهيزات يا تشخيص درمان وجود داشت، به همين دليل ما مجبور به اعزام بيماران بوديم. طبيعتا بيمارستاني كه بزرگ نباشد و امكانات لازم و داروخانه كاملي نداشته باشد، نمي‌تواند درمان بيماران را به نحو مناسبي به انجام برساند، به همين دليل پيشنهاد داديم در مرحله دوم بيمارستان‌هايي انتخاب شود كه چنين خصوصياتي را داشته باشد و در كوتاه‌ترين زمان ممكن، درمان بيماران انجام شود و نياز به اعزام آنها نداشته باشيم. به همين دليل ما بايد براي آينده برنامه‌ريزي كنيم كه بيمارستان‌هاي هدف چه خصوصياتي داشته باشد و بررسي كنيم كدام بيمارستان‌ها امكانات مخابراتي و فيبر نوري دارد. يكي ديگر از مشكلات اين است كه بيمارستان مسيح دانشوري مركز درماني فوق تخصصي ريوي است و براي بهبود روند درمان بيماران به ساير تخصص‌هاي ديگر هم نياز داريم به همين دليل در نظر داريم با ساير بيمارستان‌هاي تخصصي ديگر هم ارتباط برقرار و متخصصان ديگر را به اين مجموعه ملحق كنيم.
يكي از اهداف مهم پزشكي از راه دور، گسترش اين طرح در نقاط دور دست و مناطق محروم است، پس اگر قرار باشد اين طرح در مرحله‌هاي بعدي هم در بيمارستان‌هاي مجهز راه‌اندازي شود، سرانجام مناطق دور از دسترس و محروم ما كي به اين فناوري مجهز خواهند شد؟
قطعا توسعه طرح پزشكي از راه دور در روستاها و مناطقي با راه‌هاي دسترسي دشوار جز برنامه‌هاي ما قرار دارد، اما بايد به اين نكته توجه كنيم آيا روستاهاي مورد نظر پذيرش و توان پاسخگويي به اين مسائل و انجام مشاوره را دارند؟ متاسفانه ما در حال حاضر مشكلات فراواني در بيمارستان‌هاي كوچك خود داريم، حال فرض كنيم اگر اين طرح در مراكز بهداشتي روستاها اجرايي شود، مشكلات چند برابر خواهد شد. شايد راه‌اندازي چنين سيستمي از خيلي جهت‌ها به اين مراكز كمك كننده باشد، اما به‌دليل نبود پزشك متخصص و آمدن هر از چندگاه پزشك عمومي براي انجام ويزيت و داشتن چند بهيار فعال، انجام چنين طرحي در اين مراكز با مشكلات فراواني روبه‌رو خواهد شد، بنابراين ما بايد الگوي مناسبي با توجه به توانمندي‌هاي مراكز كوچك بهداشتي و درماني و مسئوليت‌هاي بهياران و ويزيت پزشكان طراحي كنيم. براي تحقق چنين كاري لازم است كه چند مركز را به عنوان پايلوت در نظر بگيريم تا نوع بيماران مراجعه كننده، چگونگي انجام مشاوره و تماس با پزشك، بهيار يا خانه بهداشت يا كادر بهداشتي درمانگاهي بررسي شود. قطعا راه‌اندازي چنين سيستمي در اين مراكز زمانبر خواهد بود و بايد مشكلات يكي پس از ديگري حل شود تا به اميد خدا در مراحل بعدي اجرايي شود.
شايد براي خيلي‌ها جالب باشد كه بدانند نحوه درمان از طريق پزشكي از راه دور چگونه است، لطفا در اين خصوص هم توضيحاتي بفرماييد؟
پزشكي از راه دور طيف وسيعي دارد كه مي‌تواند از طريق پيغام الكترونيك يا پيغام تلفني براي انجام مشاوره يا مكالمه ويدئويي، كنفرانس يا حتي عمل جراحي آنلاين و رباتيك كه در دنيا مطرح است، انجام شود. در حال حاضر پزشكي از راه دور اين مراكز به صورت مشاوره‌هاي تلفني و ارسال شرح‌حال آزمايش‌ها و معاينات پزشكي است، يعني ما برگه‌هاي مشاوره‌اي با آيتم‌هاي مربوط به چگونگي معاينه بيماران تنظيم كرده‌ايم كه اين اطلاعات با استفاده از نرم‌افزارهايي بين بيمارستان مبدأ و مقصد رد و بدل مي‌شود. نتيجه آزمايش انجام شده در بيمارستان مبدأ به اين برگه‌ها وارد و به بيمارستان مسيح‌دانشوري ارسال مي‌شود. پس از آن تصاوير سينه و نوار قلب بيماران هم به اين بيمارستان انتقال داده مي‌شود. پس از آن برگه‌هاي مشاوره چگونگي نحوه درمان بيمار از سوي بيمارستان مسيح دانشوري به بيمارستان مبدأ ارسال مي‌شود. چنانچه امكانات لازم در آن بيمارستان بود، بيمار مداوا مي‌شود، اما اگر امكانات مهيا نبود بيمار به بيمارستان مسيح دانشوري انتقال داده مي‌شود. همچنين ما در نظر داريم با همكاري سازمان فضايي و وزارت بهداشت نرم‌افزاري را تهيه كنيم كه پرونده‌ها به صورت الكترونيكي دربيايد تا اطلاعات پرونده‌ها خيلي راحت‌تر رد و بدل شود و ديگر نيازي به دوباره‌كاري پرستاران براي پر‌كردن برگه‌هاي مشاوره يا ساير مسائل نداشته باشيم.
قطعا با فراگير شدن پزشكي از راه دور، مسائل اخلاقي و حقوقي مانند حمايت از مصونيت بيمار و محرمانه بودن اطلاعات (ارسال گزارش مشاوره حاوي نام و نام خانوادگي، آدرس) و دسترسي افراد غيرمجاز به اين اطلاعات مطرح مي‌شود، آيا مركز تحقيقات پزشكي از راه دور براي پيشگيري از چنين رخدادهايي، تدابيري انديشيده است؟
اتفاقا اولين چيزي كه ما براي اجرايي شدن اين طرح به آن فكر كرديم موضوع محرمانه بودن اين اطلاعات بود. با توجه به اين‌كه ما از لحاظ معاينه و محيط‌هاي انجام معاينه محدوديت داريم (مثلا معاينه افراد توسط دوربين انجام مي‌شود و كسي نمي‌داند كه چند نفر او را مشاوره مي‌دهند) از پزشكان و پرسنل‌مان درخواست كرده‌ايم كه جز پزشك مشاوره‌دهنده و پرستار گرداننده و مجري كار و فرد هماهنگ كننده، شخص ديگري حضور پيدا نكند و ما اين اطمينان را به بيماران مي‌دهيم كه چنين اتفاقي رخ نخواهد داد. در ضمن قبل از انجام هرگونه معاينه‌اي فرم رضايت‌نامه‌اي تهيه شده است كه فرد بيمار آن را پر مي‌كند. در صورت رضايت نداشتن بيمار چنين كاري انجام نمي‌شود. ما قبل از انجام مشاوره به بيمار توضيح مي‌دهيم كه فيلم او ضبط و به صورت آرشيو نگهداري مي‌شود. همچنين ممكن است بسياري از افراد فكر كنند هنگام نقل و انتقال اطلاعات از يك بيمارستان به بيمارستاني ديگر، افراد سودجو و غيرمجاز مي‌توانند دسترسي به اين اطلاعات داشته باشند در صورتي كه چنين نيست چون ما يك شبكه ملي اينترانت طراحي كرده‌ايم كه به صورت اينترنت وارد شبكه جهاني نمي‌شود تا هكرها بتوانند اين اطلاعات را هك كنند. يك نسخه از اين پرونده نزد بيمارستان مركز و يك نسخه هم نزد بيمارستان مبدأ وجود دارد و سايرين دسترسي به آن ندارند.
پزشكي از راه دور طيف وسيعي دارد كه مي‌تواند از طريق پيغام الكترونيك يا پيغام تلفني براي انجام مشاوره يا مكالمه ويديويي، كنفرانس يا حتي عمل جراحي آنلاين و رباتيك كه در دنيا مطرح است، انجام شود
در اين بين مسئوليت خطاي پزشكي هم مطرح است، آيا تعريفي واضح از تعهدات در اين ساختار وجود دارد؟
ما براي اجرايي شدن چنين ساختاري نظر بسياري از پزشكان قانوني و استاداني كه در زمينه حقوق و اخلاق پزشكي صاحب‌نظر بودند جويا شديم و به اين نتيجه رسيديم كه اين روند چون به صورت مشاوره انجام مي‌شود، پزشك مسئول مي‌تواند بنابر صلاح خود اين مشاوره را قبول كند يا نكند. او با پذيرش يا نپذيرفتن مشاوره مسئوليت كار را پذيرفته است. براي فازهاي بعدي كه بحث مشاوره خواستن بيمار از پزشك يا پزشك با مركز بهداشتي درماني يك روستا مطرح است هم بايد كارهاي تحقيقاتي ويژه‌اي انجام شود.
پس با اين حساب ما نيازمند تدوين مقررات اخلاقي و تعهدات پزشكان هم هستيم؟
بله صددرصد، بايد چنين مقرراتي تدوين شود. قطعا تدوين اين مقررات زمانبر است، چون ما بايد موردهاي زيادي را بررسي كنيم تا دريابيم كه از نظر حقوقي بايد چه مواردي را رعايت و مشكل اصلي را پيدا كنيم تا اين مقررات اخلاقي و تعهدات پزشكي در آيين‌نامه‌اي تدوين شود.
.: Weblog Themes By Pichak :.