طی یک دهه‌ی گذشته با ارزان شدن استفاده از اینترنت و تغییر برخی فاکتور‌ها نظیر غیرحجمی شدن بسته‌ها، عادت مصرف کاربران نیز تاحدودی تغییر پیدا کرده است. انگشت زدن روی نشانه ابری دانلود و خیره شدن برای به پایان رسیدن چرخه انتظار تصویر آشنایی در شبکه‌­های اجتماعی برای تماشای محتواهای ویدیویی است. محتواهایی که حجم آن­ها به‌طور دقیق نوشته شده و از آنجایی که سرویس‌­­های ارائه دهند اینترنت پهنای باند مصرفی برای اینستاگرام، تلگرام و واتساپ در بسته‌­های اینترنت بین­‌الملل محاسبه می‌کنند، تکلیف­مان برای دانلود کردن یا نکردن آن­ها مشخص است. اما در این میان حساب فیلم و سریال جدا است و یک سؤال همیشگی گوشه ذهن برخی طرفداران فیلم و سریال وجود دارد که تماشای آنلاین ارزان‌تر تمام می‌­شود یا دانلود؟ 

آنلاین یا آفلاین؟

همان‌طور که می‌دانید، در سال‌های گذشته روش‌های نوینی وارد بازی شده و در اقصی نقاط جهان کاربران به سمت روش جدیدی از دریافت محتوا رفته‌اند. این روزها، سرویس‌های استریم و VoD هستند که در اقصی نقاط جهان خودنمایی می‌کنند. این سرویس‌ها چنان به سلطه‌ی سرویس‌های کابلی و ماهواره‌ای پایان داده‌اند که حتی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محتوا نیز به سمت توسعه‌‌ی کانال‌های استریم و VoD رفته‌اند. سرویس‌هایی که خارج از ایران به‌عنوان سرویس‌های استریم یا VoD شناخته می‌­شوند با کنار زدن شبکه­‌های کابلی، به غول­‌های تولید فیلم و سریال در جهان تبدیل شده‌­اند. سرآمد چنین سرویس‌هایی نتفلیکس، آمازون­ پرایم و اپل­ تی‌­وی هستند. طی ‌چند سال اخیر، چندین سرویس داخلی نیز با الگو گرفتن از نمونه‌های خارجی شکل گرفته و حتی به سراغ تولید محتوای اختصاصی نیز رفته‌اند. از جمله‌ی سرویس‌های داخلی باید به فیلیمو و نماوا اشاره کرد که شناخته شده‌ترین سرویس‌های VoD داخلی هستند. 

در حالت کلی دوعامل اصلی باعث شده تا بسیاری از کاربران به سمت سرویس‌های VoD بروند؛ اولین عامل تنوع بالا و همچنین اختیار کاربر در زمان دیدن محتوای انتخابی است. عامل دوم، هزینه‌‌ای است که کاربر در قبال استفاده از این سرویس‌ها متحمل می‌شود. از نظر محتوایی از آنجایی که VoD ادامه راه شبکه نمایش خانگی در فضای آنلاین است، تمام فیلم و سریال­‌هایی که بعد از اکران سینمایی به‌صورت دی­‌وی‌­دی عرضه می­‌شود را منتشر می­‌کنند. از طرفی تولیدهای اختصاصی از جمله سریال­‌ها و برنامه‌­های موضوعی متفاوت هم جزئی از این آرشیو انبوه است که با یک حق اشتراک در دسترس کاربران قرار می‌گیرد. البته برخی کاربران بنابر وجود برخی محدودیت‌ها به سراغ چنین سرویس‌هایی نمی‌روند. این محدودیت‌ها کاربران ایرانی چه در بکارگیری سرویس‌های خارجی و چه داخلی همچنان به استفاده از روش دانلود واداشته است. البته در این بین کاربرانی نیز وجود دارند که مشکلی با محتوای سرویس‌های داخلی نداشته و ترجیح می‌دهند تا به‌جای دانلود کردن و تماشای فیلم‌ها و سریال‌های مورد علاقه خود، مستقیما به سراغ سرویس‌های داخلی بروند. 

ترافیک داخلی و هزینه‌ی پایین‌‌تر برای مشاهده فیلم و سریال

بعد از آنکه به دستور سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و در راستای کاهش هزینه­‌های مشتری، ترافیک‌­های داخلی و خارحی در تعرفه‌­های اینترنت غیرحجمی متمایز شد، هزینه­‌های استفاده از وب‌سایت‌­های داخلی هم کاهش چشمگیری پیدا کرد. از آن زمان تاکنون اپراتور‌های اینترنتی با درنظرگرفتن آستانه مصرف منصفانه، بسته­‌های حمایتی را به کاربران ارائه می­کنند که حجم داخلی این بسته­‌ها دوبرابر ترافیک بین‌­الملل است. برای مثال با حداقل هزینه ماهیانه ۸۰ هزارتومان، کاربران می‌­توانند بسته‌­هایی با میانگین ۳۰۰ گیگابایت ترافیک داخلی و سرعت‌بالا دریافت کنند. در عین حال باتوجه به اینکه بیش از ۲۴ هزار وب‌سایت از جمله وب‌سایت‌­های استریم و UGC (مانند فیلیمو، آپارات، نماشا، نماوا و ...) در لیست دامنه‌های اینترنتی با میزبانی داخلی ثبت شده‌­اند و ترافیک مصرفی آن­­ها نصف محاسبه می­‌شود، عملا بسته ۳۰۰ گیگابایتی ترافیک داخلی برای برخی کاربران که مصرف پایینی دارند، نامحدود به شمار می‌رود. در چنین شرایطی اگر میانگین حجم مصرفی یک فیلم ۹۰ دقیقه­‌ای را ۱.۸ گیگابایت و یک اپیزود سریال ۶۰ دقیقه‌­ای را ۱.۲ گیگابایت در نظر بگیریم، کاربران وب‌سایت‌­های ویدیویی داخلی باید در طول یک ماه باید چیزی بیشتر از ۲۰۰ فیلم و سریال تماشا کنند تا بتوانند بسته اینترنتی­ ۳۰۰ گیگابایتی خود را به اتمام برسانند. بنابراین با یک حساب سرانگشتی و با درنظرگرفتن مجموع هزینه اینترنت و هزینه اشتراک VoDهای داخلی، به‌نظر می‌آید استریم فیلم و سریال بیشتر از آنچه فکر می­کنم ارزان تمام شود.

تجربه جهانی: طرح­های تشویقی اپراتورها

در دنیا استفاده از شبکه‌های اینترنتی یا  VOD تبدیل به یک فرهنگ شده است. اختصاص بخش محسوسی از پهنای باند کل اینترنت به سرویس‌های استریم نظیر نتفلیکس گواهی بر این ادعا است. نتفلیکس بزرگ‌ترین سرویس تولید و ارائه‌ی محصولات ویدیویی در جهان است. این شبکه اینترنتی در ۱۹۰ کشور جهان مخاطب دارد که تعداد آن‌ها در مجموع به حدود ۱۳۰ میلیون نفر می‌رسد. این مخاطبان، «روزانه» حدود ۱۲۵ میلیون ساعت از محتوای ارائه‌شده توسط نتفلیکس را تماشا می‌کنند. این بدان معنا است که پهنای باندِ مورد استفاده نتفلیکس، از مجموع پهنای باند استفاده شده توسط یوتیوب و آمازون و هولو (همگی با هم) بیشتر است.

نتفلیکس، یوتوب، آمازون و هلو رتبه ‏های اول تا چهارم استفاده از ترافیک اینترنت را به خود تخصیص داده‌اند که کاربران با پرداخت  اشتراک ارزان از ساعت ها فیلم و سریال بهره می‏‌برند.

 به گزارش The Economic Times  و Whistleout در کشورهای حوزه امریکا و استرالیا دو عامل سرعت و پهنای باند دانلود اولویت اول استفاده از اینترنت هستند که اپراتورها در بسته‏‌های پیشنهادی خود، توصیه استفاده از اشتراک نتفیلیکس یا آمازون را به مدت زمان‌‏های مختلف می‌دهند و کمپانی‏‌های جهانی استریمِ فیلم‏، محصولات خود را در قالب تعرفه‏‌های اینترنتی رایگان یا نیم بها همچون پلتفرم‏‌های ایرانی، جهت حجم اینترنت کاربران ارائه نمی‌دهند.

برای مثال یکی از محبوب‌ترین شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت در آمریکا شرکت Mediacom است. شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت، علاوه بر اینترنت، تلفن ثابت و شبکه‌های تلویزیونی HD را همراه همان بسته‌های اینترنت و به‌صورت کابلی به خانه‌های مشترکان می‌رسانند. در Mediacom ، سرعت دانلود تا ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود تا ۱۰ مگابیت بر ثانیه، حجم ۱۰٫۰۰۰ گیگابایت ماهانه در نظر گرفته شده است و نرم‌افزار محافظت از اینترنت به‌صورت رایگان عرضه می‌شود که این امکانات با پرداخت ۵۵ دلار معادل ۷۱۲ هزار تومان امکان‌پذیر خواهد بود.

اما آنچه که در امریکا و استرالیا علاوه بر سرعت بالا خدمات اینترنتی مهم است، حفاظت از اینترنت است، چراکه در این کشور‌ها حفاظت از اینترنت معادل حفاظت از اقتصاد است. از این رو این کشورها با ارائه پهنای باند داخلی و بسته‌های پیشنهادی تعرفه اینترنت، سعی در حفظ کسب‌و‌کار و جلب رضایت مردم دارند. و پلتفرم‌های چون نتفلیکس، آمازون و .... تمام تلاش خود را در جهت  بهبود کیفیت محتوا، ساخت فیلم و سریال و خدمات سایت خود می‌‏کنند.

افق دور

راهی که بزرگان صنعت استریم دنیا رفته‌اند، مقدمه و آغاز مسیری است برای شبکه‌های اینترنتی داخلی تا به مانند غولی چون نتفلیکس از بستر اشتراک به بستر تولید حرکت کنند و این افقی است که شرکت‌های داخلی باید به آن برسند تا در آینده نزدیک برای تمام مردم دنیا محتوا تولید کنند. اما برای گام نهادن در این مسیر مهم نیاز به همراهی نهادها و شرکت‌های خدماتی بستر وب هستند تا با ارائه خدمات درست و اصولی مبنی بر قواعد بین‌المللی، همقدم در این راه باشند.