بهار امسال یکی از فصول پربارش طی سالهای اخیر بوده و تا به امروز در نواحی مختلف کشور به‌ویژه نوار غربی کشور شاهد بارشهای بسیار خوب و گسترده بهاری بوده‌ایم.

اما امسال این بارشها به‌گونه‌ای باعث رقم خوردن اتفاق تلخی برای برخی هموطنانمان در استانهای مختلف کشور شده است؛ بارشهای بهاری امسال که همراه با رویش "قارچ‌های خودروی رنگارنگ" در مزارع و دشتها بوده، متأسفانه تا به امروز مرگ 18 نفر و مسمومیت 1151 نفر در استانهای مختلف کشورمان را به‌همراه داشته است.

بله؛ متأسفانه عدم اطلاع از عوارض خطرناک مصرف قارچ‌ها و برخی تصورات غلط درباره قارچ‌ها مثل این تصور که در صورت پختن قارچ‌های سمی، سم موجود در آنها از بین خواهد رفت(!) باعث تهدید جان بسیاری از مردم کشورمان شده است.

باید اطلاع‌رسانی لازم درباره تصورات غلط قارچ‌های سمی و غیرسمی صورت گیرد؛ در همین رابطه، دبیر انجمن سم‌شناسی و مسمومیت‌های ایران می‌گوید: این‌گونه قارچ‌ها بر اثر پختن، کبابی یا آب‌پز کردن، باز هم سمی می‌مانند و مواد سمی آنها تخریب نمی‌شود.

از سوی دیگر باید بدانیم هر سال با فرا رسیدن فصول بهار و پاییز، تعدادی از گونه‌های سمی قارچ در برخی نقاط کشور رشد می‌کنند و قارچ‌های سمی از لحاظ ظاهری شباهت زیادی به قارچ‌های خوراکی دارند و تشخیص آنها، توسط افراد عادی میسر نیست، به همین دلیل امسال با تعداد زیادی از این‌گونه مسمومیت‌ها در کشورمان مواجه شده‌ایم.

همچنین عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی کشور نیز بر این نکته تأکید دارد که مردم به هیچ وجه، قارچ‌های خودرویی را که در دشت‌ها و جنگل‌ها می‌روید نچینند و مصرف نکنند چراکه این‌گونه قارچ‌ها، بر اثر پختن، کبابی و یا آب‌پز کردن، بازهم سمی می‌مانند و مواد سمی آنها تخریب نمی‌شود.

اما آمار بسیار بالای مسمومیت از طریق مصرف قارچ در کشورمان در بهار امسال، حتی مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست را نیز مجبور به اعلام هشدار درباره مصرف قارچ کرد؛ وی نسبت به استفاده از قارچ‌ها و گیاهان خودرو در کشور هشدار داد و متذکر شد: از طریق ویژگی‌های ظاهری، بو و رنگ قارچ نمی‌توان به‌طور قطعی سمی و غیرسمی بودن آن را تشخیص داد و کوچکترین اشتباهی در تشخیص ممکن است منجر به مرگ یا آسیب‌های جدی به کبد و سایر اعضای بدن شود لذا توصیه می‌شود افراد غیرمتخصص در این زمینه، به هیچ وجه از قارچ‌های خودرو استفاده نکنند.

نکته دیگری که عموم مردم باید درباره قارچ‌ها بدانند این است که قارچ‌ها دارای گونه‌های بسیار متنوعی هستند و همین امر، تشخیص سمی و غیر‌سمی بودن گونه‌های مختلف قارچ را بسیار دشوارتر می‌کند.

در همین رابطه، رئیس گروه گیاهی سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: «به‌طور کلی پنج گروه قارچ سمی وجود دارد که دسته اول قارچ‌هایی هستند که مشکلات گوارشی ایجاد می‌کنند و اولین علایم مصرف این گروه قارچ‌ها، تهوع، استفراغ و اسهال است که قارچ‌های Boletus satanus ,Russula emetic, Lactarius terminosus از این دسته هستند؛ دسته دوم قارچ‌هایی که مشکلات مغزی ایجاد می‌کنند و علایم آن‌ها مسمومیت، سرگیجه در هنگام راه رفتن و اختلال در بینایی است، دسته سوم قارچ‌هایی که باعث تجزیه خون می‌شوند و علایم آن‌ها مسمومیت، درد ناحیه بطنی ــ شکمی و بلافاصله ایجاد حالت یرقان است که قارچ Gyromitra esculenta از این دسته است.

دسته چهارم قارچ‌هایی که محرک مغز هستند و مسمومیت با این قارچ‌ها با علائم معدی آغاز می‌شود که به حالت خلسه منتهی می‌شود و دسته پنجم قارچ‌های کلریفرم (Choleriform) هستند که علایم مسمومیت با این گروه از قارچ‌ها عکس‌العمل‌های گوارشی با درد شدید است که سریعاً گسترش می‌یابد و باعث کاهش سریع قوا به‌همراه آسیب به ماهیچه قلب و ایجاد حالت اغماء است که بر اساس میزان مصرف قارچ در 60 درصد موارد منجر به مرگ می‌شود و حتی خوردن میزان کم این گروه قارچ‌ها در کودکان منجر به مرگ می‌شود که گونه‌هایی از Amanita به‌ویژه A.phalloides , A.verna در این گروه قرار دارند».

اما نکته بسیار مهم دیگری که عموم مردم باید به آن توجه داشته باشند این است که متأسفانه طی سالیان اخیر تبلیغات ناصحیح گسترده‌ای درباره فواید مصرف قارچ صورت گرفته است و قارچ به‌عنوان یک منبع پروتئینی مطمئن به مردم معرفی است!

این امر باعث ایجاد تصورات نادرستی درباره فواید مصرف قارچ بین توده مردم شده است و متأسفانه سرانه مصرف قارچ در سطح کشورمان به‌شدت افزایش یافته است اما، آیا به‌راستی آن‌گونه که برخی دست‌اندرکاران پرورش و تولید قارچ در کشورمان ادعا می‌کنند، قارچ یک ماده مغذی و مفید برای مصرف روزانه اعضای یک خانواده است؟!

در پاسخ به این سؤال باید گفت: خیر! اما چطور؟! با ما در ادامه این مطلب همراه باشید تا به بیان برخی دلایل این مسئله بپردازیم:

بر اساس مبانی طب ایرانی،قارچ‌های خوراکی (غیرسمی) یک ماده با طبیعت سرد و تر است که حتی مصرف مداوم قارچ‌های غیر‌سمی نیز می‌تواند موجب ایجاد بیماریهای مختلف و حتی سکته و فلج شود!

از سوی دیگر باید بسیار دقت داشت که به‌دلیل طبیعت سرد و تر قارچ، به هیچ وجه نباید در مصرف قارچ زیاده‌روی کرد و در صورت لزوم به مصرف، باید به مصرف حداقلی آن اکتفا کرد و در صورت مصرف، هنگام پختن آن، افزودن پونه، شوید و روغن زیتون به کاهش مضرات آن کمک می‌کند.

درباره غلط بودن این تصور که قارچ ماده‌ای مغذی و مفید است باید گفت که "قارچ" تولید‌کننده خون غلیظ و "عَفِن" در بدن انسان است یعنی عفونت‌پذیری خون حاصل از قارچ بالاست؛ کودکانی که سرما می‌خورند اگر به آنها سوپ حاوی قارچ داده شود, مدت عفونت و بیماری آنها طولانی‌تر خواهد شد!

باید این نکته را نیز دانست که "قارچ" نفّاخ و دیر‌هضم بوده و برای معده‌های ضعیف، مضر است همچنین مصرف "قارچ" می‌تواند کولیت و قولنج روده‌ای را ایجاد یا تشدید کند خصوصاً خوردن قارچ به‌همراه تخم‌مرغ و گوشت مضر‌تر است و در صورتی که پس از مصرف آن، آب سرد نیز نوشیده شود، مضرات آن برای سلامتی بسیار گسترده‌تر خواهد شد.

همچنین این نکته بسیار مهم را هم نباید از نظر دور داشت که مصرف قارچ برای افرادی که مشکل ناباروری دارند, ممنوع است و این افراد باید دقت‌ کنند که "قارچ" باید کاملاً از سبد غذایی آنها حذف شود چرا که مصرف قارچ می‌تواند باعث ناباروری دائم آنها یا تشدید ناباروری شود.

مصرف قارچ به‌ویژه در افراد مبتلا به کبد چرب به‌دلیل غلظتی که در خون ایجاد می‌کند، بسیار مضر است همچنین افرادی که معده ضعیفی دارند مثل زنان باردار و شیرده بهتر است قارچ نخورند.

در مجموع مصرف قارچ‌های خوراکی برای کسانی که معده‌ سرد و ‌تر دارند و برای مبتلایان به اختلالات کلیوی، مضر است.